Pomocnik Historyczny

Orientalni jeźdźcy

Dzieje polskich Tatarów

Tatarzy z Kresów Wschodnich, fotografia z 1910 r. Tatarzy z Kresów Wschodnich, fotografia z 1910 r. Forum
Żołnierz tatarski z chorągwi jazdy lekkiej wojsk Rzeczpospolitej, rysunek Józefa Brandta, XIX w.Reprodukcja: Piotr Męcik/Forum Żołnierz tatarski z chorągwi jazdy lekkiej wojsk Rzeczpospolitej, rysunek Józefa Brandta, XIX w.

Na początku był ułan. W XVI-wiecznym systemie leksykalnym polszczyzny jest obecny wyraz ułan w znaczeniu: książę tatarski; jeździec tatarski. Dopiero w XIX w. historyczne słowniki języka polskiego notują ułana jako jeźdźca, kawalerzystę (w wojsku polskim). Jazda z tradycjami ułańskimi wywodzi się od Mongołów i Tatarów. Turecka zdrobniała forma ogłan (chłopiec, pacholę, zuch) użyta po imieniu własnym oznacza książąt z rodziny chanów tatarskich. Wyraz ten, ale wyraźnie w formie kipczackiej ułan, desygnował jeden z najstarszych rodów tatarskich, który tworzył swego czasu tzw. chorągiew tatarską.  Pułk Jazdy Tatarskiej im. Mustafy Achmatowicza czy 13. Pułk Ułanów Wileńskich to część polskiej historii i tradycji. W 2010 r. w Gdańsku odsłonięto pomnik Tatara Rzeczpospolitej,  przedstawiający ułana na koniu, w umundurowaniu, w jakim Tatarzy walczyli w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. 

W polski krajobraz kulturowy trwale wpisali się m.in. Stanisław i Leon Kryczyńscy, Jerzy Bazarewski, Jerzy Edigey-Korycki. W rodzinie zubożałej szlachty pochodzenia tatarskiego urodził się Henryk Sienkiewicz. Ze szlacheckiej rodziny o tatarskim rodowodzie pochodzi także znana rzeźbiarka Magdalena Abakanowicz. Przykłady można by mnożyć...

Sześć wieków spotkania światów. Już bowiem od ponad 600 lat Polską kulturę i historię współtworzą Tatarzy wywodzący się z ludów tureckich Europy Wschodniej i północnej Azji. Jan Długosz wskazuje 1397 r. jako datę ich osadnictwa w Wielkim Księstwie Litewskim.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Turków” (100109) z dnia 13.06.2016; Suplement; s. 176
Oryginalny tytuł tekstu: "Orientalni jeźdźcy"
Reklama