Polscy Ukraińcy. W 1939 r. Polskę zamieszkiwało ok. 5 mln Ukraińców. Wojna, deportacje, zagarnięcie Kresów Wschodnich przez ZSRR i przesunięcie polskiej granicy na zachód zmniejszyło tę liczbę do ok. 700 tys. Zaraz po wojnie komuniści wypowiedzieli stanowczą walkę Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). Jej konsekwencje odczuła cała społeczność ukraińska, która w 1947 r. pod przymusem została osiedlona na Ziemiach Zachodnich i Północnych dzisiejszej Polski.
Wysiedlenia do ZSRR. W październiku 1944 r., na mocy porozumienia pomiędzy Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego (PKWN) i rządem ZSRR, rozpoczęły się wysiedlenia ludności ukraińskiej z południowo-wschodnich rejonów dzisiejszej Polski (od Nowego Sącza, przez Jasło, Krosno, Sanok, Przemyśl, Lubaczów, Tomaszów Lubelski, Zamość, Hrubieszów, Chełm, Lubartów, po Białą Podlaską) na teren sowieckiej Ukrainy. Do 1946 r. przesiedlono w ten sposób ok. 480 tys. osób. Podobnie jak w przypadku deportacji Polaków z Kresów Wschodnich II RP, całość akcji przedstawiano jako dobrowolną ewakuację. W rzeczywistości jednak opornych namawiano do wyjazdu przy pomocy jednostek NKWD, LWP i KBW. Chaos potęgowały akcje UPA wymierzone przeciwko całej operacji. Jednocześnie władze przystąpiły do likwidacji Kościoła grekokatolickiego. W 1946 r. aresztowano i wydano władzom sowieckim ordynariusza diecezji przemyskiej bp. Josafata Kocyłowśkiego i deportowano ok. 300 księży grekokatolickich. Represje spadły także na duchowieństwo prawosławne.
Zakończenie wysiedleń na teren USRR nie rozwiązało problemu UPA. Na terenach południowo-wschodniej Polski nadal pozostawało ok.