Pomocnik Historyczny

Od terra incognita do terra integrata

Młode matki na spacerze, Szczecin, maj 1957 r. Młode matki na spacerze, Szczecin, maj 1957 r. Wojciech Plewiński / Forum
Nadal zdewastowane i zaniedbane Ziemie Odzyskane odkryto ponownie po 1956 r. Przemianowano je na Zachodnie i Północne, dowartościowano i spróbowano włączyć w krwiobieg całego kraju. Na dobre i złe.
ZielnikZbiory Tomasza Kuby Kozłowskiego/Archiwum prywatne Zielnik

Sedno Ziem Odzyskanych. Zreasumujmy. Bezpośrednio po II wojnie światowej tzw. Ziemie Odzyskane, ich utrzymanie i zagospodarowanie, stanowiły jedno z najważniejszych wyzwań ówczesnych władz. Legitymizowały je, uzasadniały konieczność sojuszu ze Związkiem Sowieckim, były paliwem nastrojów antyniemieckich. Choć zniszczone, to dzięki i tak lepszej infrastrukturze niż w reszcie kraju dawały potężny zastrzyk modernizacyjny. Umożliwiły przesiedlenie rodaków zarówno z utraconych Kresów, jak i przepełnionej Polski dawnej. W końcu pozwalały, podobnie jak odbudowa Warszawy, pokazać sprawność organizacyjną i determinację nowych władz. Te zaś uznały ziemie poniemieckie za wspólny projekt całego narodu, sprytnie włączając do referendum w czerwcu 1946 r. pytanie: „Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?”.

Rozumiano nie tylko szczególną wagę, ale i odrębność, wymagającą specjalnego traktowania. Powołano osobne Ministerstwo Ziem Odzyskanych z Władysławem Gomułką jako szefem i zatrudniono w nim niemałą część współpracowników Biura Ziem Zachodnich Delegatury Rządu. Mimo że obecnie postrzegamy pierwsze powojenne lata na Ziemiach Zachodnich głównie pod kątem migracji czy pola działań przedsiębiorczych szabrowników, to olbrzymia większość nowych mieszkańców poważnie łączyła z nimi swoje losy. Działali skutecznie i w 1946 r. pochodziło stąd już ok. 20 proc. krajowej produkcji, optymizm przebijał także z propagandowej wrocławskiej Wystawy Ziem Odzyskanych.

Ziemie Wyzyskane. Rok 1948 był tak naprawdę ostatnim istnienia Ziem Odzyskanych. Przez cały stalinizm były raczej ziemiami wyzyskanymi (według bardziej kolokwialnego określenia – wycyckanymi), zaś po odwilży 1956 r.

Pomocnik Historyczny „Z Kresów na Kresy” (100111) z dnia 12.09.2016; Zasiedlanie; s. 170
Reklama