Pomocnik Historyczny

Leśne partie

Technika i taktyka powstańców styczniowych

Od góry: Strzelba kapiszonowa myśliwska tzw. dubeltówka z pasem nośnym, kosa bojowa i broń wykonana z ostrza sieczkarni osadzonego na sztorc Od góry: Strzelba kapiszonowa myśliwska tzw. dubeltówka z pasem nośnym, kosa bojowa i broń wykonana z ostrza sieczkarni osadzonego na sztorc Muzeum Wojska Polskiego
Pozbawieni własnego państwa, w XIX w. Polacy byli skazani – jak w powstaniu styczniowym – na powstańczą sztukę wojenną.
Powstańcy styczniowi uzbrojeni w kosy. Fot. z epoki.Biblioteka Narodowa Powstańcy styczniowi uzbrojeni w kosy. Fot. z epoki.

Uzbrojenie. W powstańczych siłach zbrojnych przeważała piechota składająca się z formacji kosynierskich (na początku w 75–80 proc.) oraz strzeleckich. Kosy bojowe po przekuciu osadzano na sztorc, uzupełniając niekiedy zaostrzonymi ostrzami, a w celu zrzucania kawalerzystów z wierzchowców – bocznymi hakami czy też metalowymi poprzeczkami. Umacniano uchwyt osadzający żeleźce, jak też długi drzewiec. Ta biała broń budziła respekt ze względu na przewyższający karabinowy bagnet zasięg rażenia i siłę pchnięć wraz z cięciami.

Karabinierzy mieli karabiny o gwintowanej lufie, strzelające na odległość 1,2 km. Tyralierzy byli uzbrojeni w karabiny gładkolufowe o donośności 600 m. Szczególnie liczni na Litwie i Białorusi byli tzw. ptasznicy z bronią myśliwską. Broń strzelecką uzupełniały bagnety sieczne bądź trwale przymocowane do luf bagnety czworograniaste. Na wyposażeniu oficerów znajdowały się szable, pistolety i rewolwery różnego typu.

Zastosowanie broni palnej utrudniała jej różnorodność. Występowała broń kapiszonowa, odtylcowa, z osadzonym bagnetem (tzw. mierosławka), wśród gwintowanej i gładkolufowej belgijska, francuska, austriacka, pruska, rosyjska, karabiny powtarzalne systemu Spencer i Enfield. Korzystano z 6-strzałowych rewolwerów Adams, Starr, Walker, Tranter, Deane, Hopkins, Allen, Lefaucheux, Colt i Smith-Wesson.

Organizacja. Zasadniczą jednostkę taktyczną powstańczej piechoty stanowił batalion strzelecko-kosynierski składający się z 6 kompanii. Etat przewidywał 4 kompanie kosynierskie (po 114 zbrojnych każda) oraz 2 strzeleckie (po 108). W praktyce dowódcy tworzyli pododdziały według regulaminu armii, w której służyli wcześniej, zgodnie z własnym uznaniem bądź z posiadanymi siłami.

Pomocnik Historyczny „Polska broń” (100113) z dnia 06.11.2016; Prolog; s. 12
Oryginalny tytuł tekstu: "Leśne partie"
Reklama