Kalendarium: Epoka Tadeusza Kościuszki

1746 •  4 lutego Prawdopodobna data urodzin Andrzeja Tadeusza Bonawentury Kościuszki w dzierżawionej przez rodzinę Mereczowszczyźnie na Polesiu (czwarte dziecko Ludwika Tadeusza Kościuszki i Tekli z Ratomskich). 1755 •  Tadeusz wraz z bratem Józefem rozpoczynają naukę w szkole ojców pijarów w Lubieszowie (kończą w 1760 r.). 1758 •  Kwiecień Śmierć ojca. 1764 •  Przeprowadzka matki z synami do rodowych Siechnowicz. 1765 •  18 grudnia Początek nauki w Szkole Rycerskiej Kadetów JKM w Warszawie. 1766 •  20 grudnia Awans do kadry oficerskiej Korpusu Kadetów w stopniu chorążego z płacą miesięczną 72 zł. Zostaje instruktorem podbrygadierem w 19. Brygadzie Kadetów. Pobiera dalsze nauki jako słuchacz nadzwyczajny w powołanej w 1767 r. Szkole Inżynieryjnej Korpusu Kadetów. 1768 •   29 lutego Początek konfederacji barskiej, w której bierze udział brat Tadeusza Józef. •  9 czerwca Awans na kapitana z płacą miesięczną 200 zł. •   Czerwiec Śmierć matki. 1769 •  Kryzys finansowy Szkoły Rycerskiej, redukcja kadry. Kościuszko wyjeżdża na studia do Francji. 1772 •   5 sierpnia Podpisanie w Petersburgu traktatów rozbiorowych Polski. 1774 •   Lato Tadeusz wraca z Francji. 1775 •   Wiosna Kościuszko zakochuje się ze wzajemnością w Ludwice Sosnowskiej, zostaje odrzucony przez jej ojca. •   Czerwiec Proces sądowy o majątek z bratem Józefem. •  Jesień Bezowocne szukanie zatrudnienia w służbie wojskowej w Dreźnie i Paryżu. 1776 •  Czerwiec Kościuszko wyrusza z Francji do Ameryki, by wziąć udział w rozpoczętej 19 kwietnia 1775 r. wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. •   Przełom lipca i sierpnia Przybywa do Filadelfii i składa w Kongresie projekt fortyfikacji, oferując pomoc walczącym. •   18 października Wydział Wojny Kongresu powołuje go na inżyniera armii Stanów Zjednoczonych w randze pułkownika z miesięczną pensją 60 dol. 1778 •  5 marca Wydział Wojny kieruje go do ufortyfikowania rejonu West Point. •  16 lipca George Washington przybywa do West Point na inspekcję i poznaje Kościuszkę. 1780 •   Maj Kościuszko otrzymuje funkcję naczelnika korpusu inżynierów amerykańskich. •  4 sierpnia Prosi o przeniesienie do armii południowej, w której służy przez następne lata, organizując przeprawy, nadzorując budowy fortyfikacji i przygotowując miejsca do obrony i staczania bitew. •   Wrzesień Odwiedza w Wirginii gubernatora Thomasa Jeffersona i zaprzyjaźnia się z nim. 1783 •   Czerwiec Przybywa do Filadelfii, by starać się w Kongresie o uzyskanie zaległych poborów za lata służby. •   13 października Awansowany przez Kongres do stopnia generała brygady. •   Listopad Odwiedza kwaterę główną George’a Washingtona, od którego otrzymuje na pamiątkę szpadę i parę pistoletów. 1784 •   15 lipca Odpływa z Nowego Jorku do Francji, a stamtąd w sierpniu wyrusza do kraju. •   Jesień Osiada w majątku rodzinnym Siechnowicze, którym zarządza do października 1789 r. 1788 •   Lato Sejmik brzeski zaleca posłom wybranym do Sejmu Rzeczpospolitej, by postulowali umieszczenie Kościuszki w wojsku. •   6 października Rozpoczyna obrady Sejm Czteroletni. 1789 •   14 lipca Zdobycie Bastylii w Paryżu, początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej. •   12 października Kościuszko otrzymuje nominację na generała majora wojsk koronnych z pensją roczną 12 tys. zł. 1790 •   Marzec Obejmuje komendę 2. Brygady Kawalerii Narodowej w Warcie nad Wartą. W tym samym roku zostaje przeniesiony do dywizji małopolskiej. 1791 •   Wiosna Odwzajemnione uczucie do Tekli Żurowskiej; małżeństwu sprzeciwia się jej ojciec. •   10 maja Kościuszko składa przysięgę na wierność Konstytucji 3 maja. 1792 •   27 kwietnia W Petersburgu przywódcy obozu magnackiego zawiązują konfederację; oficjalnie proklamują ją 14 maja w miasteczku Targowica i zwracają się o pomoc do Rosji. •  18 maja Katarzyna II wydaje manifest o przywróceniu porządku w protektoracie rosyjskim, co oznacza początek wojny. 22 maja rosyjskie wojska wkraczają do Rzeczpospolitej. •  18 czerwca Bitwa pod Zieleńcami, w której Kościuszko dowodzi ariergardą. •   25 czerwca Zostaje odznaczony nowo ustanowionym Orderem Virtuti Militari. •   18 lipca Bitwa pod Dubienką, w której Kościuszko przyjmuje główne uderzenie wojsk rosyjskich. •  30 lipca Na znak protestu przeciwko przystąpieniu króla do targowicy składa dymisję. W następnym miesiącu opuszcza armię. •  26 sierpnia Francuski Konwent Narodowy przyznaje mu francuskie obywatelstwo honorowe. •  Grudzień Kościuszko opuszcza Rzeczpospolitą. 1793 •  Styczeń Udaje się do Francji, gdzie trafia na gorący okres rewolucji. 21 stycznia Ludwik XVI zostaje zgilotynowany. Po przejęciu władzy przez jakobinów i wybuchu powstania w Wandei, nic nie zdziaławszy, Tadeusz w sierpniu wraca do Lipska. Utrzymuje kontakt z wysłannikami z kraju. •   23 stycznia Podpisanie traktatu rozbiorowego przez Rosję i Prusy. •   Wrzesień Delegacja konspiracji krajowej zwraca się do Kościuszki o objęcie kierownictwa nad przygotowywanym powstaniem. Wyraża zgodę. •   Październik Obawiając się aresztowania, wyjeżdża na południe Europy (Florencja, Piza, Rzym, Neapol). 1794 •   Luty Przybywa do Drezna i wyznacza termin przygotowania powstania na marzec. •   24 marca Jako naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej składa na Rynku Głównym w Krakowie uroczyste ślubowanie. Wydaje odezwy, m.in. do wojska, obywateli, duchowieństwa i kobiet polskich. •   4 kwietnia Stacza zwycięską bitwę pod Racławicami, co pobudza wybuch powstania w Warszawie (17 kwietnia) i Wilnie (23 kwietnia). •   7 maja W obozie pod Połańcem wydaje uniwersał nadający chłopom wolność osobistą, ograniczający pańszczyznę. •   6 czerwca Bitwa pod Szczekocinami zakończona wycofaniem się powstańców po wkroczeniu do walki wojsk pruskich. Kościuszko lekko ranny w nogę. •   10 października W bitwie pod Maciejowicami ciężko ranny dostaje się do niewoli rosyjskiej. •   10 grudnia Transport z jeńcem dociera do Sankt Petersburga. W tym samym miesiącu rozpoczyna się śledztwo. 1795 •   Maj Ciężko chory Kościuszko zostaje przeniesiony do pałacu księcia Grigorija Orłowa. •   24 października Podpisanie traktatu rozbiorowego przez Rosję, Prusy i Austrię. Rzeczpospolita Obojga Narodów przestaje istnieć. 1796 •   17 listopada Śmierć Katarzyny II. Jej następca Paweł I uwalnia Kościuszkę w grudniu po odebraniu od niego wiernopoddańczej przysięgi. 1797 •   Styczeń–maj Podróż Kościuszki przez Finlandię i Szwecję do Anglii. •   3 czerwca W Londynie bada go konsylium 10 lekarzy i wydaje orzeczenie o stanie z