Sikhizm: najmłodsza religia w Indiach

Czwartą, najmłodszą z wielkich religii Indii jest sikhizm. Historia sprawiła, że z czasem przybrał barwy obronnego militaryzmu i politycznego separatyzmu.

BEW Guru Nanak (ubrany na biało) z muzułmańskim muzykiem Mardaną (po prawej z mandoliną) i monarchą, ilustracja z manuskryptu, XVI w.

Oświecenie Nanaka. Nazwa tej jednej z najmłodszych religii monoteistycznych wywodzi się z sanskrytu i w języku pańdźabskim oznacza ucznia. Sikhowie nigdy nie przestają poznawać swoich nauczycieli i podążać za ich wskazówkami. Najwyższym nauczycielem jest wyznawany przez sikhów Jeden Stwórca, ikk oankar, którego nauki zostały objawione sikhijskim dziesięciu guru i zawarte w świętej księdze sikhizmu „Śri Guru Granth Sahib”, nazywanej również Adi Granth – Najpierwszą Księgą.

Początki sikhizmu sięgają drugiej połowy XV w. i są związane z Nanakiem (1469–1539), który, zgodnie z sikhijskimi wierzeniami, miał w 1497 r. doznać objawienia podczas codziennych ablucji w rzece – zniknął na jakiś czas w jej nurcie, żeby dostąpić widzenia stwórcy świata. Po tym niezwykłym przeżyciu zaczął głosić nową naukę, której kwintesencja zawarta jest w jego pierwszych słowach wypowiedzianych dopiero po trzech dniach od powrotu do ludzkiej rzeczywistości: „Nie ma hindusów, nie ma muzułmanów. Ścieżka, którą pójdę, jest ścieżką Boga”. Na ówczesnej scenie geopolitycznej w Indiach był to pogląd bardzo rewolucyjny, który można było przypłacić życiem.

Nanak urodził się w Talwandi, niewielkiej osadzie na równinie północno-zachodniej części subkontynentu indyjskiego, nazwanego od przepływających tam największych rzek regionu Pańdźabem (pańdź ab – pięć wód). Jego rodzice wywodzili się z kasty bedi (uczonych w wedach) wchodzącej w skład hinduskiej klasy kszatrijów. Ówczesny Pańdźab był pod silnym wpływem ruchów religijnych bhakti w obrębie hinduizmu oraz islamskiego nurtu sufickiego. Wspólnymi cechami obu nurtów była nauka o równości wszystkich ludzi i bezwarunkowej miłości jednego bezosobowego Boga.