Pomocnik Historyczny

Taniec bharatanatjam

Współczesna tancerka bharatanatjam Współczesna tancerka bharatanatjam Getty Images
Popularny indyjski taniec wyrósł ze świątynnego rytuału Indii Południowych.

Taniec świątynny. Bharatanatjam można tłumaczyć jako taniec Indii (Bharata) lub taniec opisany przez Bharatę, mitycznego autora encyklopedii teatrologicznej „Natja Śastra” (ok. IV–VI w. n.e.). Do początku lat 30. XX w. był znany jako sadir nać, spektakl/taniec solo, lub dasijattam, świątynny taniec niewolnicy boga (dewa) dasi.

Taniec świątynny był prekursorem wielu form tańca kultywowanego w Indiach Południowych. Dewadasi, po poślubieniu boga danej świątyni, była przyjmowana do świątynnej społeczności. Nie wolno było jej wyjść za mąż, jednak mogła wchodzić w związki z patronami świątyni lub królami. Taniec i ciało dewadasi były poświęcone bogu. Wierzono, że rytuał jej tańca równoważył przeciwstawne siły: płodności, życia i pomyślności oraz zniszczenia, śmierci i niepomyślności. Największą sławą i uznaniem dewadasi cieszyły się za panowania Ćolów, od IX do XII w. Pozycja świątynnej tancerki, wykształconej w sztukach pięknych kobiety, była wyjątkowa. Mogła posiadać ziemię, a jej córkom wolno było dziedziczyć majątek. Instytucja dewadasi była elementem kulturowego krajobrazu Indii Południowych również w XVIII i XIX w., ale okres świetności miała już za sobą.

Ruch antytaneczny. Stary obyczaj tańca świątynnego oburzył wiktoriańskich Brytyjczyków. Prawdopodobnie ok. 1890 r. zainicjowali ruch antytaneczny (anti-nautch) wśród anglojęzycznych, wykształconych według zachodnich wzorców hinduskich intelektualistów i reformatorów. Wraz z dyskredytacją dewadasi ich obecność w świątyniach uznano za znak moralnego upadku bramińskich instytucji religijnych. Dasijattam stygmatyzowano jako taniec wulgarny i niemoralny, tancerkom zakazano występów.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Indii” (100121) z dnia 26.06.2017; Religia i sztuka; s. 70
Reklama