Pomocnik Historyczny

Szpiedzy i słonie

Indyjska sztuka wojenna

Opancerzony słoń podczas bitwy, rysunek z połowy XVIII w. Opancerzony słoń podczas bitwy, rysunek z połowy XVIII w. Bridgeman
Sztuka wojenna to nie było coś, do czego w starożytnych i średniowiecznych Indiach przywiązywano nadmierną wagę, stąd częste klęski i katastrofy w starciu z agresywnymi najeźdźcami.
Srebrny miecz rytualny z połowy XIX w. i pancerz zdobiony złotem z XIX w., oraz skórzana tarcza dekorowana motywami polowania, ze zbrojowni w Dźajpurze, XVIII lub XIX w.Hermann Historica Srebrny miecz rytualny z połowy XIX w. i pancerz zdobiony złotem z XIX w., oraz skórzana tarcza dekorowana motywami polowania, ze zbrojowni w Dźajpurze, XVIII lub XIX w.

Skąpe źródła. Historyk zajmujący się historią wojskowości Indii starożytnych i średniowiecznych napotyka podstawowy problem, wynikający z małej liczby źródeł o ściśle przyporządkowanej chronologii. Wielka i stara cywilizacja półwyspu pozostawiła po sobie zaskakująco niewiele kronik i prac historycznych, w których znaleźć można wiarygodne opisy organizacji armii i kampanii prowadzonych przez indyjskich władców. Brak ten w pewnej mierze uzupełnia „Arthaśastra”, traktat o polityce i wojnie, tradycyjnie przypisywany Kautilji, doradcy Ćandragupty Maurji (ok. 321–297 p.n.e.), założyciela imperium Maurjów.

Kręgi wojny i pokoju. Autor „Arthaśastry” opisowi wzorcowej armii i metodzie prowadzenia kampanii wojennej poświęca dwie z piętnastu ksiąg swego dzieła, choć sama wojna nie jest tu przedstawiona jako wyizolowany problem, lecz jedynie ostateczne i konieczne narzędzie prowadzenia polityki rozumianej jako budowa potęgi państwa. Stąd i w innych księgach dzieła można znaleźć wiele rad dotyczących tworzenia i wykorzystania potęgi militarnej.

Stosunek do wojny i pokoju dobrze tłumaczy zaprezentowana w „Arthaśastrze” teoria kolejnych okręgów. W centrum pierwszego z nich znajduje się król pragnący podboju, czyli każdy mający wystarczające siły (utrzymania pokoju pragnie jedynie władca słaby). Okręg zewnętrzny, zawierający państwa pograniczne, jest strefą wrogą – państwa te należy osłabiać, używając do tego polityki, nacisku gospodarczego, działań tajnych i, w ostateczności, wojny. Kolejny okręg to państwa sąsiadujące z wrogiem, czyli sojusznicze – tak więc okręgi 3, 5, 7 zawierają potencjalnych sprzymierzeńców, zaś 2, 4, 6, 8 potencjalnych wrogów, przy czym autor traktatu wskazuje, że nie istnieją stałe sojusze, lecz tylko te wynikające z aktualnej sytuacji.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Indii” (100121) z dnia 26.06.2017; Dzieje Indii; s. 72
Oryginalny tytuł tekstu: "Szpiedzy i słonie"
Reklama