1. Czy niepodległość w 1918 r. Polacy wywalczyli sami, czy zawdzięczają ją pomocy państw zachodnich?

Odbudowanie suwerennego państwa polskiego w listopadzie 1918 r. umożliwiły ogromne zmiany, jakie dokonały się w Europie w wyniku I wojny światowej. Jednak nikt Polski nie podarował. Zbudowali i wywalczyli ją sami Polacy w latach 1918–21, znakomicie wykorzystując dziejową szansę. Państwa zachodnie im w tym pomogły, kierując się własnymi interesami.

W 1914 r., kiedy wybuchła I wojna światowa, nikt Polski odbudowywać nie zamierzał. Europa była podzielona na dwa bloki: ententę, której filarami były Rosja, Francja i Wielka Brytania, oraz państwa centralne, zdominowane przez Niemcy i Austro-Węgry. Wszyscy trzej zaborcy Rzeczpospolitej, zwłaszcza Rosja i Niemcy, chcieli utrzymania stanu posiadania, nie godząc się na odbudowanie Polski kosztem terytoriów nabytych w drodze rozbiorów. Milczały też Anglia i Francja, które całkowicie utożsamiały się z interesami swojego rosyjskiego sojusznika. Stany Zjednoczone pozostawały neutralne i nie odgrywały czynnej roli w Europie.

Wydarzenia wojenne przeorały ten układ sił, fatalny dla niepodległościowych aspiracji Polaków. Straszliwie osłabiły obie walczące strony. Szukając sposobu na wzmocnienie własnego potencjału, najpierw Niemcy wraz z Austro-Węgrami, a później Rosja zaczęły odwoływać się do polskiego poparcia. Zapłatą miało być wyjście naprzeciw dążeniom niepodległościowym Polaków, czyli odbudowanie ich państwa. Niemcy i Austro-Węgry zadeklarowały to w Akcie 5 listopada 1916 r., wydanym przez cesarzy Wilhelma II i Franciszka Józefa I. Carat do końca swego istnienia ustąpić nie chciał. Odbudowę Polski zapowiedział 29 marca 1917 r. Rząd Tymczasowy, utworzony w wyniku rewolucji lutowej. Plany zaborców łączyło założenie, bezlitosne dla polskich marzeń o suwerenności, że Polska pozostanie w strefie wpływów odbudowującego ją mocarstwa.