Z kraju Młodszej Europy do potężnego państwa

Ranga średniowiecznej Polski rosła wraz ze znaczeniem tzw. Młodszej Europy. Ale potęgę Rzeczpospolitej można uznać za zagadkę dziejową.

AKG Roma, Gallia, Germania, Sclavinia; wyobrażenie czterech prowincji składających hołd cesarzowi Ottonowi III. Iluminowany manuskrypt z klasztoru Reichenau, z końca X w. Młodsza Europa już w pochodzie historii.

Kręgi cywilizacji. Na początku epoki średniowiecza w Europie istniało wiele kręgów cywilizacji. Na zachodzie porządek społeczny wywodził się z tradycji antycznego Rzymu, na którą nałożyły się obyczaje przyniesione przez plemiona tworzące z czasem nowe państwa i nowe narody. Na wschodzie spadek rzymski też był podstawą organizacji społecznej, ale w jego greckiej, bizantyńskiej wersji. Obie części kontynentu należały do wspólnoty chrześcijańskiej, lecz różniącej się dogmatami, często skłóconej, a także odmiennie realizującej kształt państwa.