Henryk Samsonowicz
Pomocnik Historyczny

Pan, pleban, kmieć i rajca albo cztery stany Rzeczpospolitej

Cztery stany

3 lipca 2019
Wszystkie stany na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, fragment obrazu Canaletta, 1774 r. Wszystkie stany na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, fragment obrazu Canaletta, 1774 r. Forum
Rzeczpospolitą, rozległą na ponad 800 tys. km kw., zamieszkiwało w jej rozkwicie ok. 10 mln osób. Formalnie rzecz biorąc, każda z nich należała do jednego z czterech stanów: szlachty, duchowieństwa, chłopów lub mieszczan.
Pałac Stanisława Koniecpolskiego w Podhorcach, rycina Edwarda Gorazdowskiego z XIX w.Forum Pałac Stanisława Koniecpolskiego w Podhorcach, rycina Edwarda Gorazdowskiego z XIX w.

Zmiany w czasie. Lakoniczną prezentację społeczeństwa Rzeczpospolitej utrudniają zmiany zachodzące w ciągu ponad dwóch stuleci jej istnienia. Wspólne państwo, powstałe na sejmie w Lublinie, przynajmniej parokrotnie do końca swego istnienia, czyli do katastrofy rozbiorów, ulegało przekształceniom. Cezurą dzielącą okres świetności Rzeczpospolitej od jej stopniowego upadku była połowa XVII w. Wojny na Ukrainie, wojny z Rosją, potop szwedzki połączony z najazdami Siedmiogrodu i Brandenburgii, szły w parze z epidemiami.

Pomocnik Historyczny „Rzeczpospolita Obojga Narodów” (100150) z dnia 01.07.2019; Obywatele i poddani; s. 42
Oryginalny tytuł tekstu: "Pan, pleban, kmieć i rajca albo cztery stany Rzeczpospolitej"

Henryk Samsonowicz