Konglomerat wielu tradycji

Tadeusz Boy-Żeleński pisał o Polsce jako kraju łagodnych Słowian, umiejących „przetłumaczyć renesans na treny po Urszulce, rewolucję francuską na Trzeci Maj, a samego Byrona na miłość ojczyzny”. Pisał to na poły z ironią, ale na poły z uznaniem.

Forum Od lewej: Jan Kochanowski, strona tytułowa „Odprawy posłów greckich”, 1578 r.; Mikołaj Kopernik, strona rękopisu „De revolutionibus orbium coelestium”, lata 20.–30. XVI w.; Andrzej Frycz Modrzewski, strona tytułowa pierwszego wydania bazylejskiego „O poprawie Rzeczypospolitej”, 1554 r.

Tygiel kulturowy. Wieloetniczne państwo polsko-litewskie, jakie istniało w XV–XVIII stuleciu, było ukształtowane przez trzy zasadnicze czynniki. Pierwszy z nich to połączenie się pod jednym berłem, drogą w znacznym stopniu unii i inkorporacji czy – jak w przypadku Prus Królewskich – dobrowolnej opcji ludności terytoriów zamieszkanych przez wiele grup narodowych. Ze specyficznego sposobu budowy rozległego terytorialnie państwa zdawano sobie już współcześnie sprawę.