Sarmatyzm albo dwie strony głównego narodowego mitu

Sarmacki mit

3 lipca 2019

Kazanie Piotra Skargi. W centrum obrazu Jana Matejki rokoszanie: Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski i Stanisław Stadnicki. Po prawej gromiący anarchię szlachecką Skarga. Autor dzieła najwyraźniej utożsamiał się z jego poglądami, skoro twarz kaznodziei jest zarazem autoportretem artysty. Paradoksalnie, żaden z malarzy nie przyczynił się tak bardzo do bezkrytycznego kultu dawnej Rzeczpospolitej, jak właśnie Matejko. Forum

Dobrodziejstwo inwentarza. Dla oświeceniowców, pozytywistów, postępowców wszelkiej maści i szyderców jak Witold Gombrowicz, ta szlachecka ideologia XVII w. była irytującym anachronizmem. Głównym winowajcą bezwładu i upadku Rzeczpospolitej. Natomiast dla konserwatystów duch sarmacki to opoka swojskości niezafałszowanej przez cudzoziemszczyznę, matecznik polskiej tożsamości i patriotyzmu, dumy narodowej i poczucia wielkości.

W Europie natomiast kto nie musiał, ten mało o sarmatyzmie słyszał.

Pomocnik Historyczny „Rzeczpospolita Obojga Narodów” (100150) z dnia 01.07.2019; Zmierzch i upadek; s. 114

Oryginalny tytuł tekstu: "Sarmatyzm albo dwie strony głównego narodowego mitu"

Adam Krzemiński

Germanista uważany za jednego z najbardziej kompetentnych znawców stosunków polsko-niemieckich. W „Polityce” od 1973 r. Analizy publikuje w Polsce i w Niemczech, m.in. na łamach „Die Zeit”, „Der Spiegel” i „Frankfurter Allgemeine Zeitung”.