Mentalność i obyczaj sarmacki

Sarmatyzm łączy najbardziej charakterystyczne elementy obyczajowości oraz ideologii politycznej i społecznej polskiej szlachty.

Forum „Taniec śmierci” z kościoła Bernardynów w Krakowie, malarz nieznany, lata 80. XVII w.

Poszukiwanie przodków. Genezę sarmatyzmu jako zjawiska kulturowego datuje się na XVI w. Powstające państwa narodowe potrzebowały podbudowy ideologicznej dla swych roszczeń terytorialnych. Uzasadniała je renesansowa historiografia – tworzono wywody etnogenetyczne, odwołując się do historii starożytnej. I tak myśliciele włoscy przeciwstawiali Italów – jako spadkobierców starożytnego Rzymu – barbarzyńskim Germanom. Francuz François Hotman w dziele „Francogallia” (1573) odcinał się od germańskiego pochodzenia swoich rodaków i wywodził ich od trojańskiego Priama.