Pierwsze opisy regionu. Jeszcze przed powstaniem pierwszych map Śląsk funkcjonował w zbiorowej świadomości jako jednostka terytorialna i jako taka pojawił się na kartach kroniki Galla Anonima (jako Regio Zlenzis). U biskupa merseburskiego Thietmara kraina występuje jako pagus Silensis, czyli dość wąsko rozumiane terytorium ślężańskie, związane z miejscowym plemieniem. Na początku XIII w. kronikarz Wincenty Kadłubek posłużył się w stosunku do Śląska metaforycznym określeniem Silenciana provincia (kraina milczenia). To charakterystyczne dla biskupa krakowskiego zdobnictwo retoryczne odnosiło się jednak do terenów podległych diecezji wrocławskiej i nie było tożsame z geograficznym bądź politycznym znaczeniem tych ziem. Poza tym, relacjonując wojnę Bolesława Krzywoustego z cesarstwem z 1109 r., określa region mianem prowincji śląskiej, a jego mieszkańców nazywa Ślęzanami (bądź Ślężanami).
Bardziej szczegółowy opis regionu powstał dopiero w połowie XV w. za sprawą Jana Długosza. Choć od ponad 100 lat Śląsk nie należał już do Polski, autor „Roczników” traktował jego ziemię na równi z innymi dzielnicami kraju, dlatego uwzględnił go w swoim „Opisie Królestwa Polskiego („Chorographia regni Poloniae”). Szczegółowo prezentuje sieć hydrograficzną Śląska, m.in. bieg i dopływy Odry, podaje wiele informacji o charakterze gospodarczym (choćby o tym, że w dekanacie bytomskim, w parafii Koziegłowy, znajdują się dwie huty, z łac. fabrica ferri) oraz narodowościowym. Dziejopis nie ukrywa swojego krytycznego stosunku do książąt śląskich, którzy przyjmując zwierzchnictwo króla Czech, stali się dlań odszczepieńcami. Nie oszczędza również mieszkańców samego Śląska, pisząc: „Podobno żaden naród sąsiadujący z Królestwem Polskim nie jest bardziej zawistny i wrogi Polakom od Ślązaków.