Pomocnik Historyczny

Jabłonowscy

Aleksander Jan Jabłonowski (1672–1723) na obrazie Antoniego Józefa Misiowskiego, 1740 r. Aleksander Jan Jabłonowski (1672–1723) na obrazie Antoniego Józefa Misiowskiego, 1740 r. AN
Pierwsze zapiski o Jabłonowskich datuje się na 1285 r.

Wywodzący się z leżących pod Mławą wsi Jabłonowo Adamy, Jabłonowo Dyby i Jabłonowo Maćkowięta ród długo czekał, by zaczęto się z nim liczyć. Do XVI w. Jabłonowscy niczym szczególnym się nie odznaczali, utrzymując status średniozamożnej szlachty.

Drzewo genealogiczne Jabłonowskich: „Drzewo wspaniałości pańskiej, wysokością urodzenia, obszernością cnót y imienia, po niebie y ziemi rozkrzewione”, grafika z 1755 r.Muzeum Narodowe w KrakowieDrzewo genealogiczne Jabłonowskich: „Drzewo wspaniałości pańskiej, wysokością urodzenia, obszernością cnót y imienia, po niebie y ziemi rozkrzewione”, grafika z 1755 r.

Pierwszym w rodzie politykiem był Jan Stanisław Jabłonowski (1600–47) – wielokrotnie posłował na sejm i pełnił funkcję sejmowego marszałka. Król Władysław IV nadał mu dworskie funkcje: podczaszego wielkiego koronnego oraz miecznika wielkiego koronnego. Największym jednak sukcesem Jana Stanisława był ożenek z wojewodzianką poznańską Anną Ostroróg ze starego, majętnego rodu.

Figura szachowa przedstawiająca Stanisława Jana Jabłonowskiego (1634–1702), brąz złocony, XIX w.ANFigura szachowa przedstawiająca Stanisława Jana Jabłonowskiego (1634–1702), brąz złocony, XIX w.

Ich syn Stanisław Jan Jabłonowski (1634–1702) wprowadził rodzinę do grona magnaterii. Sukces zawdzięczał odwadze i nieprzeciętnym zdolnościom. W młodym wieku zabłysnął podczas wojen ze zbuntowanymi Kozakami, Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą. Mając 30 lat, został wojewodą ruskim oraz senatorem. Zaprzyjaźnił się wówczas z hetmanem Janem Sobieskim i podczas elekcji w 1674 r. to właśnie senator Jabłonowski wysunął kandydaturę przyszłego króla. Dwa lata później Sobieski wręczył mu nominację na hetmana polnego. Z czasem ich polityczne drogi zaczęły się rozchodzić. Jabłonowski poparł antykrólewską opozycję i tuż przed odsieczą wiedeńską sejm obdarzył go buławą hetmana wielkiego koronnego. Podczas wojny z Turcją znakomicie dowodził. Militarne sukcesy umożliwiały przejmowanie kolejnych królewszczyzn jako nagród za zasługi dla Rzeczpospolitej. Gdy Jan III Sobieski zmarł, także owdowiały Jabłonowski próbował namówić do małżeństwa Marysieńkę Sobieską. Odrzuciła konkury, a wtedy zaczął zwalczać kandydaturę królewicza Jakuba Sobieskiego do tronu. Potomni zapamiętali przede wszystkim to, że w 1699 r.

Pomocnik Historyczny „Wielkie rody Rzeczpospolitej” (100161) z dnia 17.02.2020; Rody; s. 93
Reklama