Pomocnik Historyczny

Pokolonialny rebus

Arabska niepodległość

Prezydent Algierii Ben Bella (z lewej), prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser (z prawej) podczas spotkania z Nikitą Chruszczowem (w środku), przywódcą ZSRR. Karnak, maj 1964 r. Prezydent Algierii Ben Bella (z lewej), prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser (z prawej) podczas spotkania z Nikitą Chruszczowem (w środku), przywódcą ZSRR. Karnak, maj 1964 r. Corbis
Arabski ruch narodowowyzwoleńczy zrodził się w międzywojniu. Jako ostatnia w 1962 r. wybiła się na niepodległość Algieria.Po wyzwoleniu każde państwo arabskie poszło własną drogą.
Jarosław Krysik, Janusz Fajto/Polityka

Syria i Liban

Po II wojnie światowej jako pierwsze uzyskały niepodległość Syria i Liban. Po klęsce Francji w 1940 r. znalazły się one pod rządami Vichy, lecz już w następnym roku zajęły je wojska alianckie i dowódca oddziałów Wolnej Francji proklamował niepodległość Syrii i Libanu, opartą na układach z 1936 r., zapewniających specjalne przywileje Francji. W 1943 r. po zakończeniu wojny w Afryce Północnej w obu państwach powołano rządy tymczasowe, które przeprowadziły wybory parlamentarne. Oba kraje zażądały pełnej suwerenności. Francja zareagowała niezwykle brutalnie, co wywołało oburzenie w kraju i za granicą. Wielka Brytania zagroziła interwencją i Francuzi przekazali Libanowi i Syrii władzę ustawodawczą i administracyjną, zachowując dowództwo nad wojskami wewnętrznymi. W 1945 r. wylądowały w Bejrucie posiłki francuskie i rząd francuski przedłożył obu rządom projekt układu gwarantującego Francji specjalne przywileje. Oba rządy projekt odrzuciły, na co lotnictwo francuskie zbombardowało Homs, Hamę i Damaszek. Anglia powtórnie zagroziła interwencją i Francja musiała ustąpić. W grudniu obie rywalki porozumiały się w sprawie zachowania w tym rejonie części swych sił. Wówczas jednak pod naciskiem dwóch zwycięskich supermocarstw obce wojska opuściły Syrię (kwiecień 1946 r.) i Liban (grudzień 1946 r.).

Było to pierwsze powojenne zwycięstwo Arabów w walce o niepodległość. Oba wolne państwa zostały w 1945 r. członkami założycielami Ligi Państw Arabskich, lecz wybrały odmienne drogi rozwoju. Syria przyjęła ofertę pomocy ZSRR i do 2011 r. rządziły nią kolejne socjalistyczne dyktatury wojskowe (od 1990 r. głoszące slogany o demokracji), a Liban był aż do okupacji syryjskiej (1976–2005 r.) jedyną prozachodnią republiką arabską, której mieszkańcy cieszyli się swobodami obywatelskimi.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Arabów” (100163) z dnia 09.03.2020; Wiek XX; s. 94
Oryginalny tytuł tekstu: "Pokolonialny rebus"
Reklama