Pomocnik Historyczny

Françafrique

Afryka i Francja

Powitanie prezydenta Francji Emmanuela Macrona przez lokalnych przywódców plemiennych przed piątym szczytem Unia Afrykańska – Unia Europejska, Abidżan, Wybrzeże Kości Słoniowej, 29 listopada 2017 r. Powitanie prezydenta Francji Emmanuela Macrona przez lokalnych przywódców plemiennych przed piątym szczytem Unia Afrykańska – Unia Europejska, Abidżan, Wybrzeże Kości Słoniowej, 29 listopada 2017 r. Getty Images
„Afryka bez Francji jest jak auto bez kierowcy. Francja bez Afryki jest jak auto bez paliwa” – mawiał Omar Bongo Ondimba, prezydent Gabonu.
Żołnierz francuskiej Legii Cudzoziemskiej podczas interwencji w Mali przeciw islamskim bojownikom, którzy zajęli północ tego kraju, styczeń 2013 r.AFP Żołnierz francuskiej Legii Cudzoziemskiej podczas interwencji w Mali przeciw islamskim bojownikom, którzy zajęli północ tego kraju, styczeń 2013 r.

Monsieur Afrique. Terminem Françafrique opisuje się powiązania Francji z dawnymi jej koloniami w Afryce Subsaharyjskiej, które łączy historia i wspólnota kulturowo-lingwistyczna, oparta głównie na ciągłej obecności kultury i języka francuskiego w życiu codziennym obywateli byłych francuskich posiadłości. Według wielu krytyków takiej polityki Paryża – kryje się za tym neokolonialne dążenie do kontroli nad państwami Afryki. Stąd też terminem Françafrique możemy określić także skomplikowany system utrzymania francuskich wpływów na kontynencie na południe od Sahary.

Po drugiej wojnie światowej – którą to, notabene, Wolna Francja generała Charles’a de Gaulle’a przetrwała dzięki oparciu w koloniach – nastał nowy liberalny porządek, w którym warunki dyktowali Amerykanie, nie widząc już miejsca dla imperiów kolonialnych. Osłabione wojennym wysiłkiem i upokorzone kryzysem sueskim (1956) zarówno Francja, jak i Wielka Brytanii sukcesywnie ustępowały wobec żądań ruchów niepodległościowych na kontynencie afrykańskim. Początkowo Paryż próbował powiązać ze sobą kolonie za sprawą Unii Francuskiej (1946), a później Wspólnoty Francuskiej (1958), utworzonej na wzór brytyjskiej Commonwealth, jednak były to nowe formy starego systemu dominacji nad koloniami.

W 1960 r., tzw. Roku Afryki, kilkanaście państw afrykańskich ogłosiło niepodległość od Francji. Wcześniej dokonały tego Tunezja, Maroko i Gwinea (1956–57). Wraz z zakończeniem wojny w Algierii (1962) nie było więc już francuskich kolonii i posiadłości w Afryce poza małymi terytoriami Komorów i Dżibuti (niepodległość uzyskały odpowiednio w 1975 i 1977 r.). Z jednej więc strony były młode społeczeństwa postkolonialnie pełne ambicji i energii, ale nieprzygotowane instytucjonalne do przejęcia władzy, a z drugiej – doświadczona, skuteczna i niezwykle wyrachowana machina francuskiej dyplomacji.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Afryki” (100176) z dnia 02.11.2020; Dzieje najnowsze; s. 112
Oryginalny tytuł tekstu: "Françafrique"
Reklama