Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona
Armia Czerwona przed wojną z Niemcami
Wojska ZSRS. Przed wybuchem wojny z Niemcami w skład Sił Zbrojnych ZSRS wchodziły Wojska Lądowe, Wojska Powietrzne oraz Flota Wojenna. Te dwa pierwsze tworzyły od 1918 r. Robotniczo-Chłopską Armię Czerwoną (Rabocze-Krestianskaja Krasnaja Armia, RKKA). W przededniu wojny zaczęto organizować Wojska Obrony Powietrznej Kraju, które jednak samodzielnym rodzajem wojsk stały się dopiero 14 listopada 1941 r.
Wojska Lądowe
Organizacja. Wojska Lądowe zawsze były najliczniejszym komponentem Armii Czerwonej i na początku 1941 r. stanowiły 80 proc. całości sowieckich sił zbrojnych, które liczyły wówczas 4,2 mln ludzi. Najważniejszą ich częścią (ponad 50 proc.) były dywizje strzeleckie, poza tym tworzyły je także artyleria, wojska pancerne i zmechanizowane oraz kawaleria i lotnictwo (opisujemy je w części poświęconej Wojskom Powietrznym).
Związkami operacyjnymi Wojsk Lądowych były armie ogólnowojskowe. W ich skład wchodziły 1–3 korpusy strzeleckie, 1–2 korpusy zmechanizowane, ale tylko w armiach rozlokowanych w okręgach przygranicznych, siły powietrzne armii oraz artyleria, formacje wojsk inżynieryjnych, łączności, a także instytucje i formacje tyłowe; w skład niektórych również korpusy kawalerii. Kilka tak zorganizowanych armii tworzyło fronty.
Piechota i kawaleria. Korpus strzelecki składał się z 2–3 dywizji strzeleckich, 2 korpuśnych pułków artylerii, samodzielnego dywizjonu przeciwlotniczego, samodzielnych batalionów łączności oraz inżynieryjnego, a także z korpuśnej eskadry lotniczej i całego szeregu innych oddziałów i pododdziałów. Według wprowadzonych w kwietniu 1941 r. etatów wojennych (zaplanowanej obsady i uzbrojenia poszczególnych jednostek), w skład dywizji strzelców Armii Czerwonej wchodziły 3 pułki strzeleckie i 2 pułki artylerii, dywizjony artylerii przeciwpancernej i przeciwlotniczej oraz samodzielne bataliony: rozpoznawczy, łączności, saperów, a także liczne formacje tyłowe.