Thule. Nasz śródziemnomorskocentryczny obraz świata, znany z mapy Eratostenesa (III w. p.n.e.), niewątpliwie narzucał kierunek ekspansji na wschód i zachód. Na północy granice kontynentu były zimne i nieprzyjazne, na południu za morzem powinien być ląd, by Ziemia – jak rozumowano – pozostała w równowadze, ale jego poszukiwania wymagały pływania daleko od brzegów, a sztuka nawigacji rozwijała się bardzo powoli.
Wprawdzie rzymskie zagony docierały (początkowo lądem) do północnych krańców Europy, jednak dalej było groźnie. Pyteasz z Massali (III w. p.n.e.) – płynąc na północ od Brytanii – zobaczył ziemię (prawdopodobnie Islandię lub środkową Norwegię) i nazwał ją Thule, ale nie dobił do niej, gdyż dalej woda była – jak relacjonował – tak gęsta, że statek nie mógł się w niej poruszać. Czyżby wielki grecki podróżnik dopłynął do granicy lodów? Przez następne setki lat nikt nie próbował sprawdzić, co się kryje za tą „gęstą wodą”.
Na południu nie było lepiej – rozciągało się tam wprawdzie ciepłe morze, ale znane tylko z wędrówek wzdłuż jego brzegów. Było prawdopodobnie wielkie, gdzieś za nim powinien znajdować się tajemniczy ląd – Terra Australis Incognita. Na mapie Ptolomeusza (II w. p.n.e.) jego granice znajdowały się na szerokości 20° na południe od równika.
Wydaje się, że pomimo wielkich przemian politycznych i kulturowych, a może właśnie dlatego, iż społeczeństwa wokół Morza Śródziemnego były nimi zajęte, tendencje do eksploracji mórz wokół Europy były przez długie wieki ograniczone.
Pomorcy, wikingowie, epoka odkryć geograficznych. Impulsem do dalszych wypraw było powstanie społeczeństw skandynawskich rolników i hodowców bydła, którzy stali się równocześnie aktywnymi żeglarzami i zdobywcami.