Pomocnik Historyczny

Skarb narodowy bez dna

Kresy Wschodnie

Targ na rynku w Berezie Kartuskiej, lipiec 1934 r. Targ na rynku w Berezie Kartuskiej, lipiec 1934 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Kresy Wschodnie: obciążenie czy atut?

Spuścizna epoki przedindustrialnej. W początkach ziemie wschodnie II RP tworzyły odrębny w stosunku do reszty kraju region gospodarczy. Przytłaczająca większość mieszkańców funkcjonowała w ramach tradycyjnej gospodarki drobnotowarowej i instytucji głęboko zakorzenionych w epoce przedindustrialnej. Były to rodzinne gospodarstwa chłopskie, zakłady rzemieślnicze i przedsiębiorstwa handlowe (w niemałym procencie uprawiające handel obwoźny lub obnośny) oraz majątki ziemskie prowadzone w sposób ekstensywny.

Życie gospodarcze toczyło się tu niemal wyłącznie w ramach lokalnych i według kalendarza wyznaczanego przez zmieniające się pory roku. Geograf Wiktor Ormicki zwrócił jednak uwagę w „Życiu gospodarczym Kresów Wschodnich Rzeczpospolitej Polskiej”, wydanym w Krakowie w 1929 r., że ten system był na swój sposób efektywny. Stosując strategie adekwatne do możliwości technologicznych i kapitałowych, maksymalnie wykorzystując dostępne zasoby, potrafiono wyprodukować prawie wszystko: żywność, przytłaczającą większość narzędzi gospodarskich i wyposażenia gospodarstwa domowego oraz odzieży. Czego nie potrafiono zrobić samodzielnie, można było kupić od lokalnego rzemieślnika: szewca, kołodzieja, kowala, zduna, garncarza.

Miejski autobus na linii Wilno–Jerozolimka, koniec lat 30.ForumMiejski autobus na linii Wilno–Jerozolimka, koniec lat 30.

Wymianę dalekiego zasięgu pozwalał organizować system targów i jarmarków. W transporcie wykorzystywano wozy, sanie, łodzie. Infrastruktura komunikacyjna w postaci dróg gruntowych, nieuregulowanych cieków wodnych oraz brak sieci pocztowej i telefonicznej nie stanowiła więc dla zdecydowanej większości mieszkańców wielkiego problemu.

Lata 1914–21 przyniosły dodatkowo ogromne zniszczenia. Dotknęły one nie tylko obszary przyfrontowe z lat 1915–18, ale też większość majątków ziemskich plądrowanych przez regularne wojsko, rewolucyjną sprawiedliwość ludową oraz zwyczajnych bandytów.

Pomocnik Historyczny „Dwie dekady II RP” (100205) z dnia 18.12.2022; Dwie dekady II RP; s. 117
Oryginalny tytuł tekstu: "Skarb narodowy bez dna"
Reklama