Miasto jak agrafka. Bałkany lgnęły ku Konstantynopolowi i orientowały się nań niezależnie od tego, czy pozostawały pod władzą bizantyńską, czy wybijały się na niezależność. By swoją niezawisłość podkreślić, modelowały swoje stolice na podobieństwo miasta nad Bosforem. Dobrym przykładem jest bułgarskie Wielkie Tyrnowo. Ku Konstantynopolowi, spinającemu niczym agrafka Europę i Azję, prowadziły najważniejsze drogi półwyspu, w tym via Egnatia (od dzisiejszego Durres) i via militaris (od dzisiejszego Belgradu). Po drugiej stronie Bosforu, od azjatyckich przedmieść miasta – Chryzopola i Chalcedonu – wiodły z kolei drogi azjatyckie, rozgałęziające się na północną, środkową i południową Azję Mniejszą, by prowadzić dalej do Syro-Palestyny i Kaukazu. Były uzupełnieniem dróg morskich, a wszystkie one spotykały się w kwitnącym emporium handlowym.
Aż do początku XX w. poza typowymi użytkownikami tych szlaków (urzędnikami, funkcjonariuszami Kościoła, żołnierzami, podróżnikami, kupcami), przekraczało je też nad Bosforem wiele osób czy grup rzadziej w literaturze wspominanych. Przez całe Bizancjum i turkokrację nierzadkie były przejścia przez cieśniny np. grup pasterskich, żyjących w autonomii od miejsko-wiejskiego kontekstu okolic (np. Karakaczanie).
Droga do wielkości. Na początku była tylko tracka wioska, a potem kolonia Greków w Megary, założona w VII w. p.n.e. na trójkątnym cyplu u ujścia Bosforu Trackiego do morza Marmara. Nazwana Bizancjum (gr. Byzantion), przycupnęła w strategicznym miejscu morskiego szlaku, łączącego Czarnomorze z basenem egejskim i całym Morzem Śródziemnym. Do czasów rzymskich na miejscu wyrosło średniej wielkości miasto i taki status, mimo zmiennych kolei historii, utrzymało przez okres klasycznego Cesarstwa Rzymskiego.