Osadnicy w świecie bizantyńskim. Słowianie znaleźli się wśród najpoważniejszych politycznych kontrahentów średniowiecznego Rzymu, czyli cesarstwa bizantyńskiego. W odróżnieniu bowiem od wielu groźnych najeźdźców, którzy poprzez wieki nękali bałkańskie posiadłości imperium, ostatecznie osiedlili się, i to w ogromnej masie, na jego obszarze, stając się integralną częścią świata wschodniorzymskigo. W dodatku część z nich utworzyła na dawnych ziemiach cesarstwa swoje niezależne państwa, na wieki odrywając te terytoria spod berła konstantynopolitańskich władców. Dwa z nich, Bułgaria i Serbia, wprowadziły u siebie bizantyńską ideologię polityczną, wyrażając aspiracje imperialne, co zagroziło samym fundamentom istnienia Bizancjum.
Bułgaria
Geneza naddunajskiego państwa. Bułgarzy, koczowniczy lud pochodzenia środkowoazjatyckiego, prawdopodobnie tureckiego, pierwszy organizm protopaństwowy utworzyli na obszarach wokół Morza Azowskiego i północnych wybrzeży Morza Czarnego, w pierwszej połowie VII w. Na czele tamtejszej tzw. Wielkiej Bułgarii stanął chan Kubrat, który zawarł trwały sojusz z cesarstwem bizantyńskim. Już wcześniej rezydujące na tych terytoriach plemiona Kutrigurów, Utigurów i Onogurów, zaliczane do wspólnoty bułgarskiej, najeżdżały – nieraz wspólnie ze słowiańskimi Antami – bałkańskie prowincje Bizancjum. Nic więc dziwnego, że gdy po śmierci Kubrata (ok. 665 r.) rządzony przez niego związek rozpadł się, jeden z jego synów, Asparuch, wraz z podległymi sobie Onogurami osiadł nad dolnym Dunajem.
W wyniku zwycięstwa odniesionego nad Bizantyńczykami w 680 lub 681 r. Bułgarzy przesunęli się na południe od wielkiej rzeki i osiedlili na terytoriach dawnych prowincji rzymskich Scytii Mniejszej i Mezji Dolnej.