Pomocnik Historyczny

Wektor habsburski

Pogranicze habsbursko-osmańskie

Pogranicznicy (niem. Serezaner, chorw. serežani, serb. cережани); litografia z XIX w. Pogranicznicy (niem. Serezaner, chorw. serežani, serb. cережани); litografia z XIX w. Europeana
Pogranicze Wojskowe – kordon obronny Wiednia przed armią osmańską.
Kapitan jednostki Wołochów; miedzioryt kolorowany z XVIII w.Europeana Kapitan jednostki Wołochów; miedzioryt kolorowany z XVIII w.

Największy zmilitaryzowany region Europy. Na północnym wybrzeżu Adriatyku, w bezpośredniej bliskości miasteczka Senj, góruje twierdza Nehaj. Ten harmonijny, renesansowy kasztel jest pierwszym od strony zachodniej założeniem fortyfikacyjnym, będącym częścią Pogranicza Wojskowego (chorw. Vojna Krajina, niem. Militärgrenze) – kordonu obronnego ziem habsburskich przed armią osmańską. Został on zorganizowany wokół kilkudziesięciu twierdz od Adriatyku do ujścia rzeki Sawy do Dunaju, a więc na długości ok. 550 km. Niektóre z nich istnieją do dzisiaj, inne zostały zachowane w strukturze urbanistycznej miast i miasteczek.

Pogranicze powstało w 1527 r. jako realizacja jednego ze zobowiązań Ferdynanda I Habsburga, który po tragicznej śmierci Ludwika Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem rok wcześniej zasiadł na tronie węgierskim, a więc również chorwackim (Królestwo Chorwacji od 1102 r. było częścią Królestwa Węgier). Katastrofa wojsk chrześcijańskich na polach Mohaczu otworzyła Porcie drogę do Europy Środkowej. Wkrótce pierwszy raz będzie oblegany Wiedeń, niedługo później upadnie Buda i zostanie w rękach Osmanów przez kolejne sto pięćdziesiąt lat. Stolica Chorwacji, Zagrzeb, nigdy nie zostanie zdobyta, a wokół niej będą się rozwijały szczątki chorwackiej państwowości (dosłownie szczątki, zwane w języku politycznym reliquiae reliquiarum). To tutaj, przy kilkusetkilometrowej granicy z Imperium Osmańskim, powstanie największy zmilitaryzowany region Europy, który w niektórych momentach będzie dawał habsburskim wojskom co czwartego żołnierza piechoty.

Cesarscy pogranicznicy jak rycerze. Sprawa organizacji pogranicza od samego początku stwarzała bardzo praktyczne problemy. Już w drugiej połowie XVI w. chorwackie rycerstwo, zubożałe na skutek ciągłych potyczek z wojskami sułtana i utraty majątków w Dalmacji, nie było w stanie utrzymać podupadających twierdz.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bałkanów” (100210) z dnia 26.06.2023; Dzieje Bałkanów; s. 50
Oryginalny tytuł tekstu: "Wektor habsburski"
Reklama