Pomocnik Historyczny

Wektor węgierski

Węgry. Między Turcją a monarchią Habsburgów

Korona św. Stefana, insygnium królów Węgier od XI w. do 1918 r. Korona św. Stefana, insygnium królów Węgier od XI w. do 1918 r. Getty Images
Kelet – Bałkany z perspektywy Budapesztu.

Na wschód od Węgier. Badacz problematyki bałkańskiej Laszló Makkai wyraził po 1945 r. opinię, że Węgry odgrywały przez stulecia rolę śluzy i bramy między Bałkanami a Europą Zachodnią. Wydaje się, że do końca XV w. faktycznie były pod tym względem ważnym czynnikiem politycznym, potem ta rola słabła i ograniczyła się do aktywności kulturalnej i naukowej. W XX w. wpływy innych mocarstw nie pozwoliły na odbudowanie przez Budapeszt dawnego znaczenia w regionie.

Dla XIX-wiecznych Węgrów wszystko, co nie było Zachodem, było Wschodem (Kelet), a więc także Bałkany, a w szczególności upadające Imperium Osmańskie. Powstałe w 1914 r. Towarzystwo Turańskie – poszukujące ludów spokrewnionych z Węgrami – było ucieleśnieniem szerszego zainteresowania Orientem. Koncepcja turanizmu nie zatrzymywała się na granicach Bałkanów, sięgała aż do Tybetu i Japonii, a jej misję zdefiniowano następująco: studiowanie, promowanie i rozwijanie nauki, sztuki i gospodarki Azji i pokrewnych ludów europejskich oraz doprowadzenie ich do harmonii z interesami węgierskimi.

Między Bizancjum a Osmanami. Już w pierwszych stuleciach po ukonstytuowaniu się Królestwa Węgier (1000 r.) wzrastało zainteresowanie tej monarchii państwami Półwyspu Bałkańskiego. Królestwo to ukształtowało się zasadniczo w Kotlinie Panońskiej (nazywanej także Wielką Niziną Węgierską, Niziną Panońską lub Basenem Karpackim), od północy i wschodu ograniczonej przez naturalną barierę w postaci łuku Karpat. Jego terytorium obejmowało dzisiejsze Węgry i Słowację, a także Siedmiogród (ob. Rumunia), Ruś Zakarpacką (ob. Ukraina) oraz Wojwodinę (ob. Serbia).

Ludwik I Andegaweński, król Węgier i Polski; obraz Wilhelma Ignaza Lambertiego z 1734 r.Interfoto/ForumLudwik I Andegaweński, król Węgier i Polski; obraz Wilhelma Ignaza Lambertiego z 1734 r.

W wyniku podboju w skład Królestwa Węgier od 1102 r. weszła Chorwacja. Od XIII w. Węgry stopniowo przejmowały na Półwyspie Bałkańskim rolę słabnącego Cesarstwa Bizantyńskiego.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bałkanów” (100210) z dnia 26.06.2023; Dzieje Bałkanów; s. 52
Oryginalny tytuł tekstu: "Wektor węgierski"
Reklama