Cztery przyczółki. Z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego można wskazać cztery krańcowe punkty Bałkanów. Południowy – w Ajgai, stolicy starożytnej Macedonii. Północny – w Peczu, gdzie przy głównym placu miasta stoi szesnastowieczny meczet Paszy Gazi Kasima, który po odbiciu miasta z rąk Turków zamieniono w świątynię jezuicką, lecz nie zatarto muzułmańskiego wystroju. Zachodni – w Trieście, w którego Canal Grande przeglądają się klasycystyczny kościół św. Antoniego i serbska cerkiew św. Spirydona, a także palazzo Gopcevich, najwspanialsze nad kanałem, ozdobione posągami bohaterów bitwy na Kosowym Polu. Wschodni – wśród wiosek w delcie Dunaju, tatarskich czy gagauskich, z malutkimi meczetami przycupniętymi blisko ziemi; gdzieś między Stasiukowym Babadagiem a Mickiewiczowskim Akermanem, między rumuńską Dobrudżą (niegdyś spichlerzem Osmanów) a ukraińskim Budziakiem, początkiem „przestworu suchego oceanu”.
Każdy z tych przyczółków wnosi przedsmak Bałkanów, należąc równocześnie do jakiegoś innego kulturowego kręgu, ponieważ bałkańskość nigdy nie jest cechą wyłączną, zawsze współistnieje, jest wieloraka. Takie też jest bałkańskie dziedzictwo. Wykorzystajmy listę UNESCO, aby mu się przyjrzeć.
Warstwa grecka. Wielka kolonizacja, czas, gdy starożytna cywilizacja grecka rozprzestrzeniła się poza egejski matecznik, prócz znanych zabytków na Sycylii i na czubku apenińskiego buta, pozostawiła ślady również u bałkańskich wybrzeży. Np. w osadzie Butrint w dzisiejszej Albanii, naprzeciw Korfu. Najpierw na wyspie usadowili się Koryntianie, a następnie w VII w. p.n.e. korfijscy koloniści zagospodarowali się na stałym lądzie. Amfiteatr, agora, resztki po świątyni Asklepiosa, boga sztuki lekarskiej, dobrze się zachowały dzięki temu, że w średniowieczu miasto opustoszało, w przeciwieństwie do Korfu, które w XV w.