Pomocnik Historyczny

Ostatnie pogranicze

Dzieje Macedonii

Skopje, 1939 r. Skopje, 1939 r. BEW
Macedonia – bałkańskość w soczewce.

Nazwa. Nazwa Macedonia wiąże się ze starożytnym państwem Filipa II i Aleksandra Wielkiego. W czasach bizantyńskiego średniowiecza, od końca VIII w., utrwaliło się powiązanie nazwy (wbrew tradycji starożytnej Macedonii) z Tracją. Przez stulecia funkcjonowały paralelnie obydwie te tradycje. Zmianę przyniósł XIX w., kiedy na Bałkanach zaczęły kształtować się państwa narodowe. Trwałe powiązanie nazwy Macedonia z tradycją starożytną zawdzięczamy idei Wielkiej Grecji (Megali Idea), która wpłynęła na intensyfikację działalności greckich kartografów. Dziedzictwo państwa Filipa II i Aleksandra Wielkiego zostało przyporządkowane odradzającej się Grecji. Odtąd Grecy uzasadniali prawo do Macedonii historyczną starożytną przeszłością, którą uważali za część wyłącznie greckiej historii.

Jednak inne rozumienie przeszłości terytorium zaproponowały odradzające się państwa słowiańskie, Bułgaria i Serbia, które posługiwały się argumentem przewagi liczebnej ludności słowiańskiej i bogatej tradycji średniowiecznej kultury na terytorium Macedonii. Serbska narracja dodatkowo głównym argumentem na rzecz serbskości Macedonii czyniła średniowieczne imperium cara Stefana Dušana z dynastii Nemaniciów jako cara Serbów i Greków. Utrwalenie tego myślenia zawdzięczamy idei starej (dawnej) Serbii, wylansowanej w połowie XIX w. przez Jovana Bugarskiego jako idea polityczna, a utrwalonej jako idea państwowa po kongresie berlińskim (1878 r.), kiedy Serbia zyskała samodzielność.

Bułgarska narracja z kolei wpisuje Macedonię we własną tradycję, posługując się ideą sanstefańskiej Bułgarii, która swoje istnienie zawdzięcza rosyjskiej propozycji utworzenia wielkiej Bułgarii po wygranej wojnie rosyjsko-tureckiej podczas traktatu pokojowego w San Stefano (1878 r.). Rewizję tej propozycji przyniósł kongres berliński, jednak termin sanstefańska Bułgaria stał się trwałym mitologemem bułgarskiej tradycji.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bałkanów” (100210) z dnia 26.06.2023; Dzieje Bałkanów; s. 100
Oryginalny tytuł tekstu: "Ostatnie pogranicze"
Reklama