Pomocnik Historyczny

Państwo wodza

Hitler. Od wygranych wyborów do dyktatury

Hitler w oknie hotelu Deutscher Hof w Norymberdze podczas święta NSDAP, 1934 r. Hitler w oknie hotelu Deutscher Hof w Norymberdze podczas święta NSDAP, 1934 r. Mary Evans Picture Library / BEW
Ledwie półtora roku potrzebował Hitler, by swe stanowisko kanclerza przeobrazić w funkcję wodza zaakceptowaną w referendum. Rządząc dekretami, ustanowił dyktaturę określaną mianem III Rzeszy.

Na początek rozwiązanie Reichstagu. 30 stycznia 1933 r. Adolf Hitler został kanclerzem Rzeszy Niemieckiej. Poza nim w rządzie znalazło się tylko dwóch nazistów, Wilhelm Frick jako minister spraw wewnętrznych i Hermann Göring jako minister bez teki, ale jednocześnie komisaryczny minister spraw wewnętrznych w Prusach. Złudzeniem było jednak, że rząd, w którym większość ministrów, podobnie jak wicekanclerz Papen, reprezentowało konserwatywne środowiska nacjonalistyczne, działać będzie zgodnie z koalicyjnym charakterem. Konserwatyści nie mieli szerszego zaplecza, a wśród ich zwolenników dominowało starsze, mniej aktywne pokolenie. Papen głęboko się mylił, kiedy mówił jednemu z konserwatystów o Hitlerze: „Zaangażowaliśmy go”, a innemu: „Za dwa miesiące tak zagonimy Hitlera do kąta, że będzie piszczał”.

Jedną z pierwszych decyzji nowego kanclerza było zaakceptowane przez Hindenburga rozwiązanie Reichstagu, ledwie trzy miesiące po listopadowych wyborach 1932 r. Prezydent uległ Hitlerowi, bo nie było szansy na uzyskanie przez niego większości w parlamencie, a eksperyment z rządem Hitlera byłby skazany na porażkę. Kampania wyborcza dawała jednak nazistom ogromne szanse. Mieli możliwości prowadzenia szerokiej akcji propagandowej, wieców i demonstracji. Ważniejsze jeszcze, że prowadzić mogli właściwie bez ograniczeń akcje terrorystyczne przeciw swym przeciwnikom, przede wszystkim najbardziej zdecydowanym i najsilniejszym, socjaldemokratom i komunistom. W trakcie kampanii, 22 lutego 1933 r., Göring nadał w Prusach SA, SS i Stahlhelmowi uprawnienia pomocniczej policji. Bojówki stawały się państwowym instrumentem.

Pożar budynku Reichstagu. Represje. Wieczorem 27 lutego doszło do tajemniczego pożaru budynku Reichstagu.

Pomocnik Historyczny „Trzecia Rzesza wydanie II” (100212) z dnia 24.07.2023; Trzecia Rzesza w budowie; s. 20
Oryginalny tytuł tekstu: "Państwo wodza"
Reklama