Kolumbowie antyku
Łowcy przygód w dalekich krainach. Wielkie pionierskie podróże i wiedza antyku o świecie, Raimund Schulz, PIW 2020, s. 700
Nasza wiedza o pionierskich wyprawach w starożytności jest fragmentaryczna. Niby wiemy, jak wyglądały statki, jakimi towarami z dalekich stron handlowano, mamy opowieści o dokonaniach podróżników, a nawet mapy nakreślone przez antycznych geografów. Ale źródła te pełne są luk, propagandy i błędów. Zebrania ich i analizy podjął się niemiecki historyk prof. Raimund Schulz. Powstało fascynujące dzieło, które tłumaczy, jak antyczni poznawali otaczający ich świat, co o nim wiedzieli i jak go opisywali. Okazuje się, że zdawano sobie sprawę z kulistości Ziemi. By łatwiej zapamiętywać dalekie trasy i zagrożenia czyhające podczas podróży, informacje o nich wplatano w mity i eposy. W antyku regularnie podróżowano do Indii, prawdopodobnie dopłynięto do Chin i na północ Europy, ale raczej nikt nie opłynął Afryki, jak twierdził Herodot, i nie przepłynął Atlantyku, choć technicznie było to możliwe. Antyczni nie podróżowali w ciemno, zbierali dostępne dane geograficzne i nautyczne, które żeglarze i wędrowcy przekazywali sobie ustnie. Książka Schulza ukazuje, jak wiele udało się im odkryć, ale też ile było białych plam na ich mapach. To pełna zdziwień podróż w świat starożytnych wypraw i opowieści o nich, która zapełnia białe plamy w naszej wiedzy o antyku.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
***
Dwa pęknięcia
Rozdarty kontynent. Europa 1950–2017, Ian Kershaw, przekład Tomasz Krzyżanowski,Znak Horyzont, Kraków 2020, s. 669
Pływanie po nie do końca znanych morzach bywa trudne. Wybitny biograf Hitlera i znawca historii III Rzeszy Ian Kershaw wypłynął daleko poza dotychczasowy obszar swoich zainteresowań.