Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Szkocja za kratami

Kto wymyślił szkocką kratę? Mało kto wie, że dwaj oszuści

Charles Sobieski-Stuart Charles Sobieski-Stuart AV
Dwóch bezczelnych oszustów podających się za potomków polskiego króla Jana III Sobieskiego zrobiło 200 lat temu zawrotną karierę w Szkocji.
Pogrzeb Klementyny Sobieskiej, żony Jakuba III Stuarta, w bazylice Świętego Piotra w Rzymie w 1735 r., obraz nieznanego artysty.Getty Images Pogrzeb Klementyny Sobieskiej, żony Jakuba III Stuarta, w bazylice Świętego Piotra w Rzymie w 1735 r., obraz nieznanego artysty.

W pierwszej połowie XIX w. na szkockich salonach pojawili się bracia John i Charles. Twierdzili, że są potomkami Jana III Sobieskiego, roztaczali dworską aurę i ożywili legendę wygasłego królewskiego rodu Stuartów.

Gdy w 1688 r. w wyniku bezkrwawej rewolucji władzę stracił Jakub II, ostatni katolik na angielskim tronie, zastąpili go protestanccy Wilhelm Orański i Maria II. Nie wszystkim się to podobało, szczególnie w skłaniających się ku Rzymowi Irlandii i Szkocji. W następnych latach zwolennicy przywrócenia na tron Jakuba i jego potomków, zwani jakobitami, wszczęli kilka nieudanych powstań.

Syn króla, Jakub Edward Stuart, w 1719 r. ożenił się we Włoszech z Marią Klementyną Sobieską, wnuczką polskiego władcy. Wcześniej cała Europa plotkowała o jej brawurowej ucieczce z pomocą jakobitów z zamku w Innsbrucku, gdzie cesarz Karol VI Habsburg więził ją, aby zapobiec małżeństwu (robiąc tym samym przysługę brytyjskiemu królowi Jerzemu obawiającemu się pretendentów do tronu).

Jerzy miał rację – ich starszy syn, Karol Edward, zwany pięknym księciem albo młodym pretendentem, zasłynął jako lider szkockiego powstania w 1745 r. Jego porażka ostatecznie zepchnęła ten ruch na margines historii.

Pretendent do tronu ukrywał się, a w końcu zbiegł do Francji. Zmarł w 1788 r., niedługo przed śmiercią przyznając się do jedynej córki z nieprawego łoża, Charlotte. Ona sama zmarła rok później, oficjalnie kończąc historię rodu Stuartów Sobieskich (jej troje dzieci żyło anonimowo, a drugi syn Jakuba i Marii Klementyny został kardynałem).

Bracia John i Charles podawali się za Sobieskich Stuartów, wnuków Karola Edwarda, a ich wersja wydarzeń z czasem stawała się coraz bardziej ubarwiona. W 1832 r. anonimowo opublikowali trzy opowiadania, w których zasugerowali swoje królewskie pochodzenie.

Polityka 23.2022 (3366) z dnia 31.05.2022; Historia; s. 69
Oryginalny tytuł tekstu: "Szkocja za kratami"
Reklama