Nagrody Historyczne POLITYKI za rok 2023
Nagrody Historyczne 2023: oto nasi nominowani!
Laureatów Nagród Historycznych za rok 2023 ogłosimy w numerze 21 POLITYKI, który ukaże się 15 maja w kioskach i na polityka.pl/nagrodyhistoryczne.
Kategoria Źródła
Gdy nieme groby przemawiają… Archiwum dr. Jana Zygmunta Robla, t. 1–4, red. Danuta Jastrzębska-Golonka, Ewa Kowalska, opr. dokumentów Ewa Dulna-Rak, Katarzyna Ziębik, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2023
Gdy nieme groby przemawiają… Spuścizna katyńska, red. Danuta Jastrzębska-Golonka, Ewa Kowalska, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2023
Groby katyńskie nie przemówiłyby takim głosem, gdyby nie dr Jan Robel (1886–1962), chemik i toksykolog, w czasie okupacji kierownik Oddziału Chemicznego Instytutu Medycyny Sądowej i Kryminalistyki w Krakowie. Tylko niewielką część dokumentów znalezionych w Katyniu dało się na miejscu odczytać i zidentyfikować ich właścicieli. Dla Niemców miało to pierwszorzędne znaczenie propagandowe, dokumenty katyńskie wysłano więc do krakowskiego Instytutu. Zespół Robla nie tylko żmudnie je odczytywał, ale też z benedyktyńską dokładnością kopiował (m.in. 22 pamiętniki przekazane w 1944 r. do Londynu). Dwie z czterech zrobionych przez Robla kopii dokumentacji odnaleziono w 1991 r. i teraz niezwykle skrupulatnie wydano. Są lekturą równie przerażającą, co fascynującą.
JERZY KOCHANOWSKI
***
Polacy na Wschodzie. Historie mówione, red. Dominik Czapigo, Fundacja Ośrodka KARTA, Warszawa 2023
Fundacja Ośrodka Karta i Dom Spotkań z Historią od kilkunastu lat prowadzą Archiwum Historii Mówionej, które gromadzi wspomnienia, relacje, wywiady.