Inscenizacja grobów pańskich

Tradycja patriotycznej symboliki grobów pańskich sięga XIX w. Poczas rozbiorów w warszawskim kościele sióstr wizytek przy figurze zmarłego Chrystusa ustawiano klatki z kanarkami – symbol zniewolonej ojczyzny. Na Wielkanoc 1946 r. nad pozbawioną dachu ruiną kościoła św. Anny wznosił się krzyż, spod którego wyzierały sierp i młot. Władze szybko zlikwidowały tę aranżację. W pamięci warszawiaków zapisał się za to pierwszy po drugiej wojnie grób pański w kościele św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu. „Tu i ówdzie umieszczono w nim wspomnienia dopiero co przeżytej tragedii Warszawy: karabin maszynowy, hełm niemiecki, zdobyty przez powstańców, z orłem polskim wymalowanym na boku, pociski armatnie, niewypały i inne rekwizyty wojenne” – notują kroniki parafii św. Krzyża. W stanie wojennym i tuż po wielkanocne groby niejednokrotnie wykorzystywały symbolikę narodową, a także przypominały o ofiarach politycznych przełomów w PRL. Podczas Okrągłego Stołu w warszawskim kościele św. Anny artysta zrobił makietę Polski otoczonej łańcuchem rozrywanym przez wielkie biało-czerwone ręce. Do czasów PRL nawiązał sześć lat temu sensacyjny „grób lustracyjny” w kościele w Dąbrowie Górniczej. Trwała wówczas dyskusja nad kontrowersyjną ustawą lustracyjną autorstwa PiS. Pod krzyżem znalazły się zakrwawione teczki imitujące te esbeckie. Nad grobem widniał ewangeliczny cytat: „Krew Jezusa, Jego Syna, oczyszcza nas z wszelkiego grzechu”. Twórcy chcieli w ten sposób powiedzieć, że sąd nad tymi, którzy współpracowali z SB, już się dokonał na krzyżu, bo Chrystus także za nich przelał krew. Grób wywołał tak wielkie kontrowersje i zainteresowanie mediów, że jeszcze przed Wielką Niedzielą został zmieniony. Najbardziej zaangażowane politycznie groby stawały w gdańskim kościele św. Brygidy, kiedy proboszczem był w nim ks. Henryk Jankowski. Tu reagowały czasem już nie władze świeckie, lecz kościelne, np. w 1995 r., kiedy na czerwonym płótnie w grobie umieszczone zostały swastyki, sierp i młot oraz Gwiazda Dawida. Obok umieszczono napisy NSDAP, SS, NKWD, KGB, UB i SB oraz skróty nazw partii: PSL, SLD, UW, UP, a także PZPR. Metropolita gdański abp Tadeusz Gocłowski kazał je usunąć. Interweniował także w 2001 r., kiedy w grobie znalazła się miniaturka zwęglonej stodoły w Jedwabnem z ludzkim szkieletem opatrzona napisem: „Żydzi zabili Pana Jezusa i Proroków, i nas także prześladowali”. Od paru lat groby mają przede wszystkim religijną wymowę. – Przygotowanie instalacji z wymową społeczną wymaga kilkudziesięciu tysięcy złotych, nie chcemy angażować takich środków na takie cele. Grób będzie w tym roku symboliczny, religijny, nawiązujący do zmiany przy sterach Stolicy Piotrowej – mówi ks. Wojciech Lange z parafii św. Brygidy.   Dwa lata temu, po katastrofie smoleńskiej, wiele parafii wplotło ten wątek w wielkanocny wystrój kościoła. U św. Brygidy zawisła wtedy biało-czerwona szachownica – jak ze skrzydła wraku Tu-154. Ogromne zdjęcie całego wraku, z miejscem na monstrancję tuż za kabiną pilotów, było głównym motywem Grobu Pańskiego w kościele w Rumii (woj. pomorskie). – W 2011 r. uznaliśmy, że tragedia smoleńska jest ważnym wydarzeniem dla naszej ojczyzny i chcieliśmy pokazać, że pustkę po tych, którzy odeszli, może wypełnić tylko Jezus Chrystus – mówi proboszcz ks. Kazimierz Chudzicki. Dodaje, że w tym roku grób będzie nawiązywał do wyboru nowego papieża oraz będzie zachęcał, by na Kośció