Zmienne koleje losu Barbary Piaseckiej-Johnson

Barbara Piasecka-Johnson schronienie znalazła w Sobótce, 70 km od Wrocławia. Blisko miejsc, gdzie mieszkała w dzieciństwie, gdy rodzice przenieśli się ze Staniewicz, które po wojnie znalazły się w granicach Związku Radzieckiego. W Sobótce towarzyszyła jej liczna rodzina braci. Własnych dzieci Piasecka nie miała. Świat, choć odsuwała się od niego coraz bardziej, interesował się nią więcej niż sąsiedzi. W 2011 r. „Forbes” umieścił ją na 393 miejscu najbogatszych ludzi na świecie, oceniając jej majątek na 2,9 mld dol. Po jej śmierci obszerne wspomnienie zamieścił „The New York Times”. Burmistrz Sobótki nie chce o niej rozmawiać. W tym ładnym miasteczku, gdzie letnie domy ma wielu celebrytów, Piasecka wybudowała rezydencję. Dom otoczony jest dużym parkiem, który chciała powiększyć, dokupując trochę okolicznego lasu. Miejscowe władze się na to nie zgodziły. Żaliła się, że źle ją traktują. – Nie miała z nimi dobrych stosunków – zauważa Jerzy Borowczak, stary znajomy miliarderki jeszcze z lat 80., jeden z twórców Solidarności. Ostatni raz był u niej w Sobótce przed kilkoma miesiącami. Już nie wstawała. Przez wszystkie te lata jako jeden z nielicznych miał z nią kontakt, rzadki, ale stały. Odwiedził ją, gdy jeszcze mieszkała w Stanach Zjednoczonych. Ale z zaproszenia do Asyżu, dokąd – zafascynowana świętym Franciszkiem – przeniosła się przed powrotem do Polski, jakoś nie zdołał skorzystać, nie było czasu. Pomieszkiwała też w Monte Carlo. Jasna twierdza Opis willi Piaseckiej-Johnson w Sobótce zupełnie nie przypomina opisu jej amerykańskiej rezydencji w Princeton, nazwanej – na wzór posiadłości Lwa Tołstoja – Jasną Polaną, dziś zamienionej na luksusowy klub golfowy. W podziemiach tamtej miał znajdować się schron atomowy, a zapasy wody, żywności i tlenu pozwoliłyby mieszkańcom nie wychodzić na zewnątrz przez wiele miesięcy. Jasna Polana miała opinię chronionej nie gorzej niż Biały Dom. Piasecka uważała, że należy do trójki najbardziej zagrożonych Polaków. Po Janie Pawle II oraz Lechu Wałęsie. W Sobótce Borowczak widział wprawdzie kamery i ochroniarzy, ale nie miał wrażenia, że Barbara chroni się jakoś szczególnie. Nie potrafi też odpowiedzieć na pytanie, czy przywiozła ze sobą do Polski któryś z ulubionych obrazów. „Chrystusa na krzyżu” El Greco, a może „Madonnę z dzieciątkiem” Paola di Giovanni Fei, który w Jasnej Polanie wisiał nad łóżkiem w jej sypialni. – Dużo tam jest ładnych obrazów, ale ja się na nich nie znam – stwierdza. Rodzina na pytanie, gdzie dziś znajduje się jej słynna kolekcja obrazów, także nie odpowie. Po informacje o bogatej ciotce odsyła do… rozbudowanego nekrologu. Waldemar Dąbrowski, były minister kultury, przypuszcza, że w sejfach szwajcarskich. W ostatnich latach życia Piasecka-Johnson coraz bardziej odsuwała się od ludzi, twierdzi kuzyn jej byłej przyjaciółki, mieszkającej na Long Island. Zamykała się, stawała coraz bardziej nieufna i religijna. Nie wyszła drugi raz za mąż. Bliski kontakt utrzymywała z braćmi, ich żonami oraz dziećmi. Zatrudniała ich, wymagając jednak bezwzględnego posłuszeństwa. Nieuleczalna choroba powoli zmieniała ten układ sił. Do Lecha Wałęsy, niegdyś sojusznika i przyjaciela, Barbara Piasecka-Johnson miała żal, nie widywali się ze sobą. Ona mówiła, że załatwiła mu występ przed Kongresem Stanów Zjednoczonych, on po nieudanych negocjacjach o przejęcie kolebki Solidarności groził jej wywiezieniem na taczkach. Chętnie natomiast zgodziła się trzymać do chrztu syna Borowczaka, Marcina, dziś dorosłego już mężczyznę. Całą operację zmontował nieżyjący ksiądz Henryk Jankowski, kapelan Solidarności. To on poprosił ją, by była matką chrzestną syna jednego z najbardziej wtedy znanych stoczniowców, obecnie posła Platformy. Ksiądz Jankowski obiecywał sobie, że bogata Polka sypnie groszem na budowę jego wymarzonej bursztynowej kaplicy. Podobne nadzieje wobec Barbary Piaseckiej-Johnson miało wtedy wielu innych rodaków. Swoje oczekiwania wobec najbogatszej Polski miarkowali stanem jej konta. Majątek wdowy po jednym z dwóch właścicieli wielkiego globalnego koncernu kosmetycznego Johnson&Johnson już wtedy zbliżał się do 2 mld dol. Z głośnego i bardzo spektakularnego procesu z dziećmi swojego zmarłego męża o spadek po nim Piasecka-Johnson wyszła jednak z 350 mln dol. Sama je pomnożyła. Na pytania dziennikarzy, czy wyjdzie ponownie za mąż, odpowiadała, że kandydat musiałby być 10 razy bogatszy od niej. Pierwszy raz bowiem kobieta wychodzi za mąż z miłości, drugi – dla pieniędzy. Proces spadkowy po zmarłej miliarderce z pewnością będzie budził równie wielkie zainteresowanie mediów światowych, jak sprawa o majątek z dziećmi jej zmarłego męża Sewarda. Do podziału jest przecież kilkakrotnie więcej. Podkuchenna z dyplomami Każda młoda i ładna Polka wyjeżdżająca do Stanów za chlebem marzy pewnie o spotkaniu księcia z bajki, choć niekoniecznie starszego aż o 42 lata. Kiedy Barbara w 1971 r. wychodzi za świeżo rozwiedzionego Sewarda, on miał już 76 lat, ona zaledwie 34. W Stanach była wtedy dopiero od trzech lat. Jak doszło do tego zaskakującego związku? Na pewno nie z powodu zdolności kulinarnych Barbary. Zatrudniona w domu swojego przyszłego męża przez jego ówczesną żonę jako podkuchenna, szybko została odesłana, by podawać do stołu, bo nie umiała gotować. Raczej nie zabłysła też intelektem, wtedy jeszcze bardzo słabo znała angielski. Zdołała jednak zaprezentować chlebodawcy doskonałą znajomość historii sztuki. Zaprocentowały studia na Uniwersytecie Wrocławskim, a pewnie jeszcze bardziej ich kontynuacja w Rzymie w ramach stypendium watykańskiego. Media donosiły, że pomoc przy zakupie obrazów do kolekcji Sewarda stała się początkiem ich romansu. Ta kolekcja prywatnych zbiorów, uznana za jedną z najwspanialszych na świecie, to dzieło jej życia. Piasecka nie tylko znała się na sztuce, umiała także robić na niej interesy. W 1983 r. na aukcji w Londynie przebiła ofertę muzeum w Wersalu i za 1,5 mln dol. kupiła sekreterę Ludwika XVI. Ci, którzy uważali, że przepłaciła, szybko zmienili zdanie. Okazało się bowiem, że w jednej z sekretnych skrytek sekretery ukryto bilety na loterię, jakie ktoś (może sam król?) schował tam dwieście lat wcześniej. Kiedy, bez dokumentacji, kupowała „Ofiarę Izraela” Caravaggia, przypuszczano, że to jedna z kilku kopii, oryginał zaginął jeszcze w XVII w. Po usunięciu nagromadzonych przez stulecia warstw okazało się, że to nie kopia. Kolekcja Barbary Piaseckiej-Johnson zostaje uznana za światową rewelację. Są w niej Rubens, Rafael, Cranach, Vermeer, El Greco i wielu innych mistrzów. To, co zapierało dech w piersiach kolekcjonerów na całym świecie, nie interesowało jednak polskich stoczniowców. W 1989 r. w Gdańsku, który znał panią Basię – jak czule zwraca się do niej Lech Wałęsa – z wcześniejszej pomocy dla Solidarności, mówi się wtedy tylko o 100 mln dol. Za tyle Piasecka-Johnson obiecała kupić 55 proc. udziałów już wtedy bankrutującej stoczni. – Myśmy nawet nie mogli ich wtedy sprzedać – wspomina dziś Jerzy Borowczak. – Nie było jeszcze nawet ustawy prywatyzacyjnej. Ale nie to stało się powodem zerwania negocjacji. Stoczniowcy od pani Basi spodziewali się jedynie tego, że wyłoży 100 mln i nie będzie drobiazgowa. Ma przecież dużo więcej, a sama mówi, że jest polską patriotką. Ona jednak podeszła do sprawy biznesowo. Nie ukrywała, że nie chce na tym interesie stracić. W rozmowie z POLITYKĄ (14/1990) podkreślała, że nie zamierzała za taką sumę stoczni kupić, lecz w nią zainwestować, to nie to samo. Żeby stała się ona rynkową, sprawnie zarządzaną firmą kapitalistyczną. Gdańsk Shipyard. Zarobić jednak się nie dało. Audytorzy, których wynajęła (w rozmowy zaangażowany był także późniejszy premier Jan Krzysztof Bielecki), by przyjrzeli się kondycji Stoczni Gdańskiej, odkryli, że cała firma nie jest warta więcej niż kilka milionów. Nawet tereny nie należały do stoczni. Poza tym na bankrucie żeruje wiele spółek, które przejmują zyski, powiększając stoczniowy deficyt i czyniąc z niej wydmuszkę. Kiedy w dodatku po Gdańsku rozeszła się plotka, że milionerka będzie zwalniać, stoczniowcy zrezygnowali z dalszych negocjacji. – Wkrótce potem stocznię kupił Janusz Szlanta za 40 mln zł – pamięta Borowczak. A Lech Wałęsa zaczął grozić milionerce taczkami. Burzliwe zerwanie ze stoczniowcami spowodowało, że ogromne wydarzenie kulturalne, którego sprawczynią stała się Barbara Piasecka-Johnson, minęło w atmosferze kwasów. W 1990 r. na Zamku Królewskim pokazano część jej wspaniałej kolekcji „Opus sacrum”. Polacy mogli na własne oczy obejrzeć m.in. rysunki Leonarda da Vinci, płótna Caravaggia, Rubensa, Gauguina. Nasza prasa po wystawie wyrażała pretensje, że widzów kontrolowano, jakby byli złodziejami. Angielski „The Connaisseur” napisał, że pokazywanie takich arcydzieł w Polsce jest rzucaniem pereł przed wieprze. Wystawa „Opus profanum” – taki miał być tytuł kolejnej edycji – już nie doszła do skutku. Kwasy z torfem Ale na początku lat 90. Piasecka-Johnson, świadomie lub mimowolnie, odgrywała rolę ogólnopolskiej bogatej ciotki z Ameryki. Spotykała się z politykami, ustawiały się do niej kolejki biznesmenów, dyrektorów firm. Ogarnięta kryzysem Polska, która prosiła świat o umorzenie niespłacanych długów, nie była atrakcyjna dla zagranicznych inwestorów. Chyba że oprócz biznesowego rachunku kryły się uczucia, a tych oczekiwano od naszej miliarderki. Kolejnym interesem, jaki Barbara Piasecka miała zrobić w Polsce, był głośny wtedy preparat torfowy Stanisława Tołpy. Polskie media ogłosiły go cudownym lekiem na raka, sporą nieufność wykazywali natomiast lekarze. Barbara, która z wiekiem stawała się coraz większą zwolenniczką medycyny niekonwencjon