Nie, nie jestem takim megalomanem i pozerem, żebym ogłaszał, jak miłuję ojczyznę, że bez niej się nie ruszam, że Polskę mam w sobie. Takie nadęte recytacje zostawiam zawodowym patriotom. Mam Polskę raczej przy sobie albo przed sobą, na przykład kiedy czytam książkę Marcina Kołodziejczyka „Dysforia. Przypadki mieszczan polskich”. Trudne słowo ta dysforia? Trudne, ale warto sprawdzić. Jak mówił Marian Grydzewski, słynny redaktor „Wiadomości Literackich”: „Ja wiem, że »Odę do młodości« napisał Słowacki, ale przed oddaniem do druku zawsze sprawdzam”. Zaczynam „Odę do dysforii”: „»Dysforio«, książko moja, ile cię cenić trzeba, ten tylko się dowie, kto cię przeczytał”. Marcin Kołodziejczyk ma słuch absolutny i osłuchuje, a może nawet trochę podsłuchuje, Polskę od różnych stron: pijaczkowie z ulicy Mińskiej, mieszkańcy apartamentowca klasy Lux na Tarchominie, emeryt resortowy, kombatantki powstania, początkujący poeci, reporter gazety, telewizja śniadaniowa, nowa klasa średnia. Nasz kolega redakcyjny, zwany Kołem, jest mistrzem obserwacji, nasłuchiwania, pastiszu. Pisze o ludziach ciepło, ale ironia to jego broń masowego rażenia. Oto próbki jego warsztatu. Pastisz grafomańskiego reportażu o śmierci górników z powodu wybuchu metanu. Reporter pyta młodziutką kelnerkę: „Słyszałaś coś o tragedii w kopalni w B.? Jej dziewczęca twarz, jak się spodziewałem, nie poruszyła nawet najmniejszym mięśniem mimicznym – dziewczyna nie była świadoma, że kilkanaście kilometrów od niej zginęli ludzie, że pozostawili za sobą małe dzieci, dobre i złe żony, plany urlopowe na zbliżający się sezon narciarski, stare buty na wycieraczkach przed drzwiami, niedoczytane książki, samochody. Pojąłem, że pani kelnerki te wyrwy w życiu wielu ludzi za miedzą zdawały się nie interesować. W jej głowie wciąż, jak mi się zdaje, pracował wytrwale drum and bass z wczorajszej dyskoteki – ze wszystkich dyskotek, na których kiedykolwiek była, a nawet z tych, na których dopiero będzie. Jej oczy nic nie wyrażały, może jedynie owczy popłoch przed zadanym przeze mnie pytaniem. Poczułem, że ucieka wzrokiem niczym niewprawna pokerzystka przy stole z cyklopami. Zrobiło mi się jej żal. Na dziś miałem dość. Zapłaciłem i wróciłem do hotelu czytać Zygmunta Baumana”. Inną specjalnością Kołodziejczyka jest monolog. Jako dawny autor monologów kabaretowych, z doświadczeniem w kabarecie Dudek, Pod Egidą i STS, potrafię to docenić. Fragment: „Moja mnie, ten. Gryzła i drapała. Winko piła, gotować nie gotowała, dzieciaki się jej bali, szesnaście razy byłem pogryziony, jak wracałem po pracy, to siedzi przy stole w kuchni z koleżaneczką, kuchnia zimna, dzieciaki posrane, nieprzewinięte, syf jest. Patrycja, co tak siedzisz?, tu gównem jedzie, na litość boską, dzieciak leży w gównie jak w pancerzu, bo zaschnięte. Nie jestem twoją służącą. (…) Już nie zdzierżyłem i do niej: ty mnie możesz mieć za prostaka, ile chcesz, Patrycja, a ja ciebie mam za zwykłą latarnicę. Cała się zrobiła czerwona: coś ty powiedział, gadzie ty? To, że szukasz dupą po mieście nie wiadomo czego, myślisz, że ja nie wiem?, ludzie mi mówią. Jebnęła mi talerzem pięć szwów. (…) W szpitalu czerniakowskim był taki młody lekarz. Zeszywał mnie i też mi radził wyrobić sobie papiery na żonę, dam wizytówkę do kolegi, mówi, pan tam pójdzie, wyrobi taką. Obdukcję, dokładnie – dzięki. (…) Za dwieście złotych, mówi ten młody doktor, młody, ale znał się na życiu, będziesz pan miał dokument do sądu w razie czego, że była przemoc w domu. Albo żonę pan tym papierem postraszysz, że jak pana dotknie, to na policję ją pan podasz razem z tym papierem i pójdzie siedzieć. Ale, ten?, pytam. Dwieście złotych? No, mówi, dokładnie. Dwieście pięćdziesiąt. Wszystko dobrze, z tym, że to jest przydrogo, ja jestem jedyny żywiciel rodziny, żona niepracująca. No to już jak pan woli, do widzenia panu, czyli do następneg