W drugim programie Polskiego Radia da się odczuć ideowe wzmożenie. Zasadnicza substancja programowa pozostała nienaruszona, jakkolwiek pokaźną porcję czasu antenowego nowa władza zastrzegła dla przekazu budującego. Zajmują go pogadanki historyczne w konwencji mniej czy bardziej pasującej do formatu „nowego inteligenta”, którego chciałoby sobie wychować PiS. Wypełniają go również obfite prezentacje muzyki ludowej, głównie polskiej, choć nie tylko. Jak za PRL, jesteśmy przypierani do muru skrzypeczkami. Czyżbyśmy mieli coś przeciwko kulturze ludowej? Ależ skąd! Biedny Polak kulturalny wije się jak piskorz pod ostrzem moralnego szantażu. Kulturę ludową cenimy, a jakże. Iluż to wielkich kompozytorów i literatów z niej czerpało. A „Tańce węgierskie” Brahmsa, a mazurki Chopina, a „Konopielka”, a „Chłopi”? Końca tego nie masz. Tyle że to wszystko przez artystów lepszego sortu przetworzone. W demokracji jednakże nie wypada odmawiać zwykłemu człowiekowi, w tym również artyście nieprofesjonalnemu, czy jak go tam z uszanowaniem zwać, prawa do istnienia, tworzenia i poważnego traktowania. Czy oznacza to jednak, że musimy jak gdyby nigdy nic wprowadzać zastępy artystów ludowych na inteligencki salon, zapewniając im to samo miejsce w mediach poświęconych kulturze wysokiej, które zajmują będący tam przecież jak gdyby we własnym domu artyści, hmm, nie-ludowi? I czy musimy na siłę uruchamiać ten sam aparat znawstwa i krytyki sztuki, który od dawien dawna stosowany do dzieł wybitnych muzyków albo malarzy, teraz miałby obsługiwać kapele ludowe i wiejskich rzeźbiarzy? A to się właśnie dzieje. Z sierioznymi minami eksperci zaznajamiają nas z anonimowymi dotychczas dla nas twórcami – jak gdyby należało o nich wiedzieć tak samo, jak trzeba wiedzieć, kto tam na fortepianie w świecie sobie radzi. Powiedzmy sobie jasno – to jest nadużycie, a gdy wychodzi poza pewne granice, to wręcz farsa. Nie ma szans, by melomani chodzący na koncerty do filharmonii włączyli w obręb swoich zainteresowań muzycznych kurpiowską nutę, choćby nawet lubili ludowe przyśpiewki. A zwykle lubią, zwłaszcza góralskie. Demokratyzm jest tu tylko pretekstem do molestowania nas przez władzę, która daje nam poznać, że elitaryzm jej się nie podoba i gotowa jest utrzeć nam nosa. My tę grę rozumiemy, lecz w nią nie gramy. Również nie lubimy elitaryzmu, lecz nie pozwolimy się wychowywać artystycznie pod dyktando żadnej ludomanii – PZPR-owskiej czy PiS-owskiej. Jesteśmy ponad to. A poza tym, pomimo głębokiego egalitaryzmu, zachowujemy odrobinę zdrowego rozsądku. Kapela ludowa nie umie grać tak jak profesjonalny zespół kameralny czy orkiestra, a repertuar złożony z wiejskich piosenek, jakkolwiek może być piękny i uroczy, ustępuje pod względem złożoności przekazu, artyzmu i wartości estetycznej wielkiej, a nawet średniej tradycji muzyki poważnej. Tak jest i żadna ideologia „propagowania wartości narodowych” nie jest w stanie tego zakłamać. Bardzo współczuję redaktorom II Programu PR, że muszą „realizować linię”. Całe szczęście, że zachował się jeszcze na tej antenie rezerwat dla niepodatnych na kulturalną reedukację inteligenckich dzikusów. Widocznie mądrość etapu nakazuje poczekać, aż wymrą, ustępując miejsca pokoleniu miłośników pieśni patriotycznych i pana Józefa, muzykującego na gęślach. Wymrzemy z pokorą, spokojna głowa. Jednak zanim ostatni snob i wróg ludu, co to całe życie ruszał lewą, sczeźnie zasłuchany w cudzoziemskiej dodekafonii, upuszczając pod szpitalne łóżko Finegannów tren, warto zamyślić się nad demokratyzacją kultury. Mamy bowiem w tej materii sytuację niejasną. Wciąż dominuje model protekcjonalny, będący połączeniem fascynacji tradycjami l