Niełatwo było Polsce wejść do Unii Europejskiej. Wielu zachodnich partnerów nie sądziło, by Polacy do niej pasowali czy byli do członkostwa gotowi. Jan Truszczyński, nasz główny negocjator, wspomina, że na jakiejś konferencji brytyjski historyk i badacz Europy Peter Ludlow, żarliwy zwolennik przyjęcia Polski, przekonywał sceptycznych partnerów zachodnich: Spójrzcie na Truszczyńskiego, znacie go wszyscy, przecież on jest taki jak my!
Ludlow chciał dobrze, ale równocześnie swoim komplementem odsłonił przepaść między Polakami a zachodnimi elitami. Byliśmy wtedy postrzegani nie tylko jako ubodzy kuzyni jeżdżący furmankami, lecz również jako część egzotycznego Orientu z całym jego zacofaniem cywilizacyjnym i ideowym oraz przywarami – nacjonalizmu i antysemityzmu. Brzmiało w tym echo oświadczenia Chamberlaina jeszcze z doby Monachium: „To straszne, że mamy kopać okopy i przymierzać maski gazowe z powodu kłótni w odległych krajach, o których nic nie wiemy”. Rdzeń Europy oczywiście leżał gdzie indziej. Dopiero Solidarność 1981 r. pokazała – zza żelaznej kurtyny – inną Polskę, mury runęły, a rozwój gospodarczy i nasilenie ruchu osobowego z krajami unijnymi przez lata budowały lepszy wizerunek kraju.
Ale rządy PiS wywołały głęboki regres wizerunkowy. Dziś Polska ma na Zachodzie najgorszą opinię od czasów stanu wojennego. Prawicowy, nacjonalistyczny rząd, wszczęte postępowania sądowe i unijne o naruszanie praworządności w Polsce, antyeuropejskie, antysemickie, homofobiczne, antyniemieckie akcenty najpierw w prezydenckiej kampanii wyborczej, a teraz w wypowiedziach premierów Kaczyńskiego i Morawieckiego, raporty organizacji eksperckich o szykanowaniu sędziów i mediów – wszystko to dało Polsce opinię kraju odstającego od oświeceniowej Europy.