Kultura

Kleopatra rządzi

Kleopatra: wielka wystawa o wielkim micie

Guido Cagnacci, „Śmierć Kleopatry”, ok. 1659 r. Guido Cagnacci, „Śmierć Kleopatry”, ok. 1659 r. Kunsthistorisches Museum Wien
Kleopatra, która zmarła 12 sierpnia 30 r. p.n.e., od ponad dwóch tysięcy lat funkcjonuje w kulturze światowej jako ikoniczna femme fatale. Nikomu nie przeszkadza, że jej mit ma niewiele wspólnego z rzeczywistością.
Andy Warhol „Niebieska Liz jako Kleopatra”, 1962 r.Daros Collection Schweiz Andy Warhol „Niebieska Liz jako Kleopatra”, 1962 r.

Pierwsze skojarzenie z Kleopatrą to olśniewająca uroda. Jej twarz jest mieszanką idealnych rysów królowej Nefretete i supergwiazdy Elizabeth Taylor. Drugie to seksualny czar, potęga i bogactwo, symbolizowane przez oszałamiającą prezencję i ekscentryczny styl życia. Kleopatra przez wieki urosła do rangi pełnej splendoru diwy wszech czasów – wyzwolonej, kuszącej i tajemniczej. Ale mit Kleopatry ma się nijak do rzeczywistości historycznej, ponieważ jej obraz powstał na podstawie przekazów pisarzy antycznych będących pod silnym wpływem rzymskiej propagandy.

Oktawian August wykorzystał Kleopatrę, by zamaskować walkę między nim a Markiem Antoniuszem, przypisując jej wiele negatywnych cech. Jako „królewską ladacznicę z nierządnej Aleksandrii” opisywali ją poeta Propercjusz i Pliniusz Starszy, a Horacy zrobił z niej „fatalne monstrum”, które prowadziło do „zniszczenia i nieszczęść”. Na tle tej nieznającej umiaru rozpustnicy znad Nilu zachowujący surowe zasady August jawił się jako wyjątkowo szlachetny i obyczajny Rzymianin.

Propaganda zrobiła swoje i legenda zaczęła żyć własnym życiem. W początkach renesansu (który odkrył Kleopatrę na nowo) Boccaccio opisywał jej „płonące pożądaniem oczy”, a gdy Cecil DeMille proponował w 1934 r. Claudette Colbert rolę egipskiej królowej, powiedział ponoć: „Co pani myśli o wcieleniu się w najpodlejszą kobietę, jaką zna historia?”.

Prawda jest jednak taka, że źródła uparcie milczą na temat tej królowej, znamy poszczególne fakty z jej życia, ale pozostaje tajemnicą, jak wyglądała, jaki miała charakter, a nawet jak zmarła. – Dlatego wystawa skupia się nie na biografii historycznej Kleopatry, ale biografii jej mitu – mówi dr Agnieszka Lulińska, inicjatorka i kuratorka bijącej rekordy popularności wystawy „Kleopatra wieczna diva”.

Polityka 32.2013 (2919) z dnia 07.08.2013; Kultura; s. 70
Oryginalny tytuł tekstu: "Kleopatra rządzi"
Reklama