Nauka

Sen o hibernacji

Orzesznice wybudzają się z hibernacji co dwa tygodnie Orzesznice wybudzają się z hibernacji co dwa tygodnie Corbis
W naszym DNA najprawdopodobniej śpią geny, które pozwalają na hibernację wzorem susłów czy niedźwiedzi.

Ich wybudzenie może przynieść rozwiązanie wielu problemów zdrowotnych. Ale hibernacja ma również ciemne strony.

Zazdrość. Właśnie to uczucie najczęściej przebija z naukowych opracowań o hibernacji ssaków, zwanej do niedawna snem zimowym. Zoolodzy obecnie starają się jednak unikać tego terminu, gdyż według najnowszych badań słowo „sen” niezbyt pasuje do opisu jednego z najbardziej osobliwych stanów fizjologicznych w świecie zwierząt. Normalny śpiący mózg przechodzi bowiem naprzemiennie dwie fazy: wolnofalową i paradoksalną. Podczas pierwszej nasz organ naczelny głęboko wypoczywa, w drugiej – aktywuje się i tworzy marzenia senne. Żadnego z tych stanów nie ma w mózgu hibernującym. Jego fale układają się wówczas w zupełnie inny wzór – powolny, spokojny, ograniczony.

Czy żaba zamarza?

Również metabolizm zwierzęcia śpiącego i hibernującego dzieli przepaść. Podczas snu temperatura ciała spada najwyżej o pół stopnia. Tymczasem w trakcie hibernacji nawet największe zwierzęta, jak niedźwiedź, obniżają ciepłotę organizmu przynajmniej o kilka stopni. Mniejsze zaś prześcigają wszelkie rekordy. – Temperatura ich ciała ściśle zależy od otoczenia i zwykle jest nieznacznie wyższa niż w zimowej kryjówce – mówi prof. Jan Taylor z Uniwersytetu w Białymstoku, który prowadzi badania nad hibernacją orzesznic. To niewielkie nadrzewne gryzonie, które żyją w Polsce, ale są mało znane ze względu na skryty nocny tryb życia. Latem szparko przemykają wśród gałęzi, balansując długim ogonem, w poszukiwaniu orzechów, żołędzi czy jagód. Zimę spędzają podobnie jak borsuki, nietoperze czy jeże.

W miarę ochładzania się pogody temperatura ich ciała spada. Potrafi dotrzeć niemal do zera. Ale w tym momencie obniżanie się ciepłoty nagle się zatrzymuje.

Polityka 4.2010 (2740) z dnia 23.01.2010; Nauka; s. 66
Reklama