Oto jak tworzą się światy
Niezwykłe zdjęcia z kosmosu: Filary Stworzenia sfotografowane ponownie po 20 latach
To tzw. Filary Stworzenia, czyli część bardzo dobrze znanej mgławicy emisyjnej Orzeł, która leży w odległości 6,5 tys. lat świetlnych od Ziemi w konstelacji Wężownika. Jest ona też oznaczona symbolem M 16. Odkryto ją dawno temu, w połowie XVIII w, jednak sławę zyskała dopiero w 1995 r., kiedy kosmiczny teleskop Hubble’a wykonał jej dokładne zdjęcia.
Przepiękne i niezwykłe formacje gazu oraz plazmy wkrótce stały się bardzo popularne, często pokazywane w telewizji, w filmach, trafiają nawet na T-shirty czy znaczki pocztowe. Hubble sfotografował Filary ponownie i o wiele dokładniej – dzięki zainstalowanej na nim w 2009 r. nowej kamerze Wide Field Camera 3. Te nowe ujęcia Filarów pokazano właśnie na 225. spotkaniu Amerykańskiego Stowarzyszenia Astronomicznego (AAS) w Seattle.
Nowe zdjęcia są tak dobre i dokładne, że szybko znalazły się na większości portali naukowych, a nawet stron znanych periodyków („Washington Post”). Filary to tylko część większej mgławicy emisyjnej Orzeł o rozmiarach 70 na 55 lat świetlnych. To trzy potężne kolumny gazu i pyłu, w których silne promieniowanie ultrafioletowe jest emitowane przez młode, bardzo gorące niebieskie gwiazdy. Są to obszary gwiazdotwórcze, co oznacza, że rodzi się w nich wiele nowych gwiazd – dlatego ciemne kształty świecą.
Dzięki nowym obserwacjom Hubble’a dowiadujemy się jednak, że Filary są również obszarami destrukcji. Gaz i pył Filarów są rozwiewane przez intensywną radiację młodych gwiazd i erodują pod wpływem potężnych wiatrów gwiazdowych. Dowodzą tego jasno-niebieskie otoczki wokół tych niezwykłych kształtów, które są mocno podgrzaną materią, wyparowującą w przestrzeń kosmiczną.
Obecnie teleskop Hubble’a, poza zdjęciami wykonanymi w świetle widzialnym, wykonał też ujęcia w podczerwieni, które więcej mówią o charakterze i genezie tych struktur. Otóż filary istnieją, ponieważ ich końce są bardzo gęste i zacieniają gaz rozwiewany poniżej przez aktywność wielu młodych gwiazd. Z kolei ta aktywność oświetla wodór, tlen i siarkę – główne składniki gazu Filarów. Znawcy uważają, że ich kształty będą się coraz bardziej zmieniać, aż w końcu nawet ulegną destrukcji.
Podobnych struktur, a wiec bogatych w nowe gwiazdy mgławic emisyjnych lub refleksyjnych (często mgławice posiadają podwójną naturę, czyli emisyjno-refleksyjną), jest w Drodze Mlecznej bardzo dużo i bardzo często przybierają one niezwykłe kształty. Filary Stworzenia z wielu względów są jednak niezwykłe – dlatego Hubble skierował na nie swoje oko jeszcze raz.