Nauka obywatelska ma różne odsłony. Można chodzić po lesie, wynajdywać i opisywać stare, godne ocalenia drzewa. Albo po plaży, żeby zliczać wyrzucone przez morze kawałki plastiku. Można obserwować ptaki. Albo niebo, by śledzić krótkotrwałe zdarzenia świetlne towarzyszące burzom – takie jak mezosferyczne „czerwone duszki”. Wszystkie te aktywności łączy jedno: zebrane informacje naukowi amatorzy przekazują profesjonalistom. A oni mają dzięki temu szansę przeanalizować taką liczbę danych, jakiej nie byliby w stanie zebrać samodzielnie.
Choć citizen science uprawiano już ponad 200 lat temu, naukowcy z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk – dr hab. Mateusz Gola, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI z 2017 r., oraz Maciek Skorko – pierwszy raz wykorzystali jej potencjał do zbadania uzależnień od substancji i zachowań. Ich dziełem jest aplikacja Nałogometr.
W 2022 r. ściągnęło ją prawie 21 tys. osób (mieszkających w Polsce i za granicą). Do Ogólnopolskiego Badania Nałogów, które bazuje na przekazanych przez nich informacjach, ostatecznie zakwalifikowano 15 477 użytkowników. Najliczniejszą reprezentację stanowiły osoby od 25 do 44 lat, a najmniej liczną – 65+, co zapewne wynika z różnic w używaniu na co dzień narzędzi mobilnych. Jeśli zaś chodzi o płeć, 60 proc. to mężczyźni, 40 proc. – kobiety.
Ich deklaracje wskazują jednoznacznie, że największym problemem jest nadużywanie alkoholu. Nie jest to zaskakujące. Z danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynika, że od kilkunastu lat statystyczny Polak spożywa go ok. 9 l rocznie, a w latach pandemii przekroczył 10 l. W Narodowym Teście Zdrowia Polaków z ubiegłego roku pokazano zaś, że od tej używki nie stroni 75 proc. kobiet i 86 proc.