Jest to nasz zwyczajny dzień. Dzień, w którym raz po raz tracimy na parę krótkich chwil kontrolę nad naszym życiem i podczas którego jesteśmy manipulowani – podświadomie, niepostrzeżenie, wszędzie.
Piosenka w radio była melodią reklamową, która brzęczy nam w uchu przez cały dzień. Spojrzenie syna miało na celu wywołanie dobrego nastroju, ponieważ chciał on zabrać do szkoły konsolę Nintendo. Miły kolega chciałby jutro wcześniej pójść do domu. Skarpety kosztowały w dużym opakowaniu „tylko 20 euro”, czyli po 5 euro za jedną parę. Książki w księgarni internetowej inni czytelnicy ocenili wyłącznie pozytywnie.
Lecz kto był tutaj przedmiotem manipulacji? My? Nie może być! Kto łapie się na prymitywną reklamę telewizyjną zupy w proszku? Albo na sztuczki naszych dzieci? Jesteśmy przecież dorośli i inteligentni, nie z nami takie numery!
Dajemy się nabrać
To jednak tylko złudzenie. Jesteśmy bardziej podatni na manipulację, czy tego chcemy, czy nie. Uświadomienie sobie tego mało daje, jak pokazują badania. Psycholog Brad Gagarin z Northern Illinois University objaśnił uczestnikom pewnego badania trik niektórych firm, reklamujących się za pomocą rzekomych autorytetów. Kiedy uczestnicy badania mieli ocenić, w jakim stopniu takie reklamy, powołujące się na pseudo-autorytety, manipulują odbiorcami, udało im się to jeszcze w miarę obiektywnie. Gdy jednak spytano ich, jakie produkty kupiliby sami, taka sama liczba osób nabrało się na reklamę jak w grupie kontrolnej, której nikt nie ostrzegał.
Według definicji każdą czynność, której zamiarem jest świadome i celowe wywarcie wpływu na ludzi, bez ich zgody i często bez ich wiedzy, określa się mianem manipulacji.