Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Świat

Drugie trzęsienie Skopje

Stara i nowa stolica Macedonii

„Socrealistyczny” pomnik Olimpias na placu Powstania Karposza. „Socrealistyczny” pomnik Olimpias na placu Powstania Karposza. Wojciech Śmieja / Polityka
W 1963 r. stolica Macedonii, Skopje, w wyniku trzęsienia ziemi legła w gruzach. W jej odbudowę zaangażował się cały świat – powstało tzw. miasto solidarności. 50 lat później nowe trzęsienie zaplanowali macedońscy politycy.
Gigantyczny pomnik Aleksandra Macedońskiego zwany Wojownikiem na koniu.Wojciech Śmieja/Polityka Gigantyczny pomnik Aleksandra Macedońskiego zwany Wojownikiem na koniu.

Zakład fryzjerski Xhemaila znajduje się w samym centrum Starej Czarszii przy ulicy Bitpazarskiej. Działa nieprzerwanie od 60 lat i wygląda jak muzeum tego fachu. Właściciel jest schludny, smukły i gibki. Ma po osiemdziesiątce, na palcu nosi wielki sygnet i strzygąc klienta, potrafi zatańczyć tradycyjne oro. Pod naciskiem dłoni balwierza klient posłusznie odchyla głowę na bok. Ostrze brzytwy przylega prostopadle do skóry; w ułamku sekundy przycięte baczki spadają na podłogę. Golibroda, widząc ulgę na twarzy klienta, tylko się uśmiecha: – Nie zadrżało w sześćdziesiątym trzecim, nie zadrży i dziś.

Trzęsienie ziemi w 1963 r. zmiotło z powierzchni ziemi prawie wszystkie reprezentacyjne dzielnice i gmachy Skopje, wiele domów i osiedli. Kaprys losu ocalił pogardzaną Starą Czarsziję, kupiecko-rzemieślniczą dzielnicę z jednopiętrowymi domkami i wąskimi, krętymi uliczkami, gdzie mieszkają głównie Albańczycy i Turcy.

Inaczej sprawy widzi Lidia Tanuševska. Lidia się martwi. Jest Macedonką i rodowitą skopijką. Pracuje na uniwersytecie i tłumaczy z języka polskiego (m.in. Norwida). Od trzech lat właściwie w centrum Skopje nie była. Unika go i boi się go, jest dla niej klaustrofobiczne. Miasta jej młodości, tego, w którym umawiała się z przyjaciółmi na kawę albo z koleżankami na zakupy, już nie ma. Zniszczyło je trzęsienie zwane również Projektem Skopje 2014.

Pierwsze trzęsienie ziemi

W czasach antycznych Skopje było jednym z najważniejszych miast rzymskiej prowincji Mezja Górna. Jego strategiczne położenie i most na rzece Wardar pozwoliły mu utrzymać status stolicy prowincji i ważnego ośrodka handlowego w czasach inwazji bułgarskich i pod panowaniem bizantyjskim, a później tureckim. Do końca XIX w. miasto miało zdecydowanie osmański charakter, ale budowa linii kolejowej (przez jakiś czas zatrzymywał się tu Orient Express) zmieniła je na europejską modłę.

Polityka 43.2013 (2930) z dnia 22.10.2013; Na własne oczy; s. 108
Oryginalny tytuł tekstu: "Drugie trzęsienie Skopje"
Reklama