Theresa May: lamparcica na Downing Street

Zaczęła od sprintu: w 24 godziny po ustąpieniu Davida Camerona dokonała rewolucji na 10 Downing Street. Mianowała nowych szefów kluczowych resortów. Wyznaczyła negocjatorów Brexitu. Jednym ruchem usunęła lidera twardych przeciwników Brukseli Michaela Gove’a i ministra skarbu George’a Osborne’a. Zaryzykowała, mianując na szefa dyplomacji znanego z gaf Borisa Johnsona, a zwolnione przez nią samą stanowisko szefa MSW obsadziła sympatyczką Unii Amber Rudd. Gabinet May to zmontowany naprędce rząd równowagi. Ale decyzje należeć będą do niej. May słynie z umiejętności analizy faktów. Działa błyskawicznie. Robi to wszystko wrażenie, jakby doba liczyła dla niej 48 godzin. Wstaje o 6.30, potem idzie na krótko do siłowni. W biurze jest nie później niż o 8.30. Przesiaduje tam z małymi przerwami do 22.00. Dzień kończy o drugiej lub trzeciej w nocy. Śpi mniej więcej cztery godziny, czyli tyle, ile jej wielka idolka Margaret Thatcher. Odpoczywa rzadko. Ogląda krykieta (to jej wspólna z mężem sportowa pasja) albo gotuje – w jej kuchni jest ponad sto książek kucharskich. Jest chora na cukrzycę, więc nie przesadza ze słodyczami. Dla kończącej wkrótce 60 lat May reżim pracy premiera nie będzie więc żadną nowością. Teraz będzie się jednak musiała zaprzyjaźnić z mediami, na co nigdy nie miała wielkiej ochoty. – Nie mam w zwyczaju robić objazdu studiów telewizyjnych, nie lubię plotek i drinków w barach w Westminsterze – mówiła niedawno kokieteryjnie, świadoma, że to także jej atut. 1. Theresa Brasier (to nazwisko panieńskie) wspięła się na szczyty dzięki własnej pracy, ale także małżeństwu. Na studiach wyszła za zdolnego finansistę, ale sama jest córką skromnego pastora (osierocił ją, gdy miała 25 lat). May pochodzi z angielskiej prowincji, urodziła się w Eastbourne nad kanałem La Manche. W odróżnieniu od ustępującego premiera, który jest absolwentem Eton, zamożnym arystokratą i potomkiem królów, May skończyła bezpłatne państwowe szkoły. – Nie jestem częścią tej elity. Pora kończyć rządy paniczów z prywatnych szkół – zdaje się sugerować każdym gestem i przemówieniem. Jej bardzo angielska osobowość to kłębek pozornych sprzeczności. Jest wierzącą konserwatystką i sporadycznie odpuszcza sobie niedzielne nabożeństwo, co w Anglii stanowi już rzadkość. Równocześnie nie ma problemu z małżeństwami gejów. Kiedyś odważnie brała udział w konferencji na temat seksualności, a parę lat temu w wywiadzie rzuciła, że kiedyś kobiety piekły prawdziwe paszteciki i udawały orgazmy, a dziś jest odwrotnie. Dała się też sfotografować w koszulce z napisem: „Tak wygląda prawdziwa feministka”. Zwolenniczka surowszych kar dla przestępców, zakazała policji kontrowersyjnych rewizji ulicznych przedstawicieli mniejszości etnicznych. Zawsze ubrana w nienagannie skrojone klasyczne kostiumy, ma niebywałą kolekcję modnych, nieco szokujących butów. A wśród nich słynne już buciki na niskich „kocich” szpilkach w lamparcie cętki oraz butki z cekinami. To pozostałość po młodości: May była wysoką pięknością, niestroniącą od rozrywek i szaleństw. Męża poznała w dyskotece Stowarzyszenia Konserwatystów. – Wiem, że tańczyliśmy, ale nie wiem do czego – wspomina po latach. W oczach Brytyjczyków z klasy średniej Theresa May to symbol powrotu na 10 Downing Street większej normalności, a nawet egalitaryzmu. I koniec rządów kliki zamożnych kolesiów z Eton. May umiejętnie gra na tych emocjach. Niczym populistka mówi w kółko o losie ubogich, mniejszości etnicznych, o przepaści między emerytami i młodymi bezrobotnymi, o różnicach dochodu między Londynem i północą kraju. Na jej liście uciśnionych brak tylko imigrantów. Nieprzypadkowo. 2. Podpływała do najwyższego urzędu jak „okręt podwodny” – nie inaczej nazywali ją koledzy z partii. Niewidoczna, ale zawsze świetnie poinformowana. Nieśmiała, ale wynurzająca się do brutalnej walki, kiedy tylko może jej to przynieść korzyści. Pierwszy raz o apetycie na lokal przy 10 Downing Street usłyszała od niej jedna z koleżanek w 1979 r. May miała wtedy zaledwie 23 lata. Nie ukrywała irytacji z powodu wyboru Thatcher na pierwszego brytyjskiego premiera kobietę. – Ja też chcę być premierem – mówiła May. Wkrótce po skończeniu geografii na Oksfordzie, gdzie poznała męża Philipa, ustosunkowanego szefa Student Union, zaczęła pracować w bankowości w City. Ale nie porzuciła ambicji politycznych. Została radną w południowym Londynie. Rok później zdobyła mandat poselski w okręgu Maidenhead, na zachodnich rubieżach stolicy. Do portretu idealnej pani poseł brakowało jej tylko dzieci – państwo May nie mogli ich mieć, nad czym ubolewają.13 lat przesiedziała w ławach opozycji. Jak przystało na okręt podwodny, była niewidoczna. Kiedy mianowano ją szefową departamentu edukacji w gabinecie cieni, jej koledzy z Izby Gmin nawet tego nie zauważyli. Pewnego razu doszło do małego skandalu, gdy pomylono ją z gwiazdą porno Teresą May (jedna literka zmienia wszystko). „The Times” pisał o niej „nudziara”, „polityczny robot”. Widząc sukcesy frakcji Camerona, May cierpliwie czekała jednak na swoją szansę i w 2002 r. wygłosiła przemówienie, które zdecydowało o jej życiu. Podczas partyjnej konferencji ostrzegła zebranych, że wyborcy określają torysów mianem „partii wstręciuchów” (nasty party). – Jeśli będziemy oderwani od problemów ludzi, będziemy przegrywać jedne wybory po drugich – przekonywała. Torysi z sobie tylko znanych powodów lubią takie publiczne samobiczowania i właśnie wtedy May pierwszy raz pojawiła się na liście kandydatów na premiera. Jak odnotowała tego dnia prasa, wystąpiła w kocich szpilkach w lamparcie cętki (Russel&Bromley, za 110 funtów). 3. W przeciwieństwie do swojej idolki Thatcher, wierzy w istnienie społeczeństwa. Jest politykiem umiarkowanym, ze społecznym sumieniem. Nie wygłasza peanów na temat wolnego handlu ani pacierza o cięciach socjalu i obniżkach podatków. Zapowiada wręcz ich zwiększenie dla korporacji takich jak Amazon i Google. Chce nawet wprowadzić pracowników do zarządów wielkich firm, by kontrolowali bonusy bossów. Jej liberalizm kończy się jednak na imigracji. Dlatego w atmosferze unoszących się nad Wyspami oparów ksenofobii o wyborze May przesądziło zapewne inne, mniej sympatyczne przemówienie. Podczas zeszłorocznej konferencji torysów minister May grzmiała o zalewie przybyszów, o wykradaniu miejsc pracy przez imigrantów. Konserwatywny „Daily Telegraph” streścił wówczas to fatalne wystąpienie, pisząc, że „May mówiła półprawdy i podżegała do uprzedzeń, by cynicznie zwiększyć swoje szanse na wybór na lidera konserwatystów”. Drakońskie pomysły powstrzymania imigracji to jednak tylko część prawdy o May. W epoce Camerona zdobyła autorytet profesjonalizmem i odwagą. Jako minister rzuciła wyzwanie skorumpowanym szefom policji, nie przejmując się zbytnio, że zostanie wygwizdana na konferencji ich związku. Wyrzuciła z kraju islamistów siejących nienawiść, takich jak m.in. Abu Hamza. Z drugiej strony, mimo sojuszniczych nacisków nie zgodziła się – ze względów humanitarnych – na ekstradycję do USA Gary’ego McKinnona, brytyjskiego hakera chorego na zespół Aspergera. Pilotowała też pionierską ustawę przeciwko współczesnemu niewolnictwu i rozpoczęła kampanię przeciwko domowej przemocy oraz napastowaniu kobiet w pracy. Kiedy rodziny 96 ofiar tragedii na stadionie Hillsborough w Sheffield (w 1989 r.) nie mogły się doczekać zadośćuczynienia (policja sugerowała, że winni byli kibice), minister May rozstrzygnęła sprawę na ich korzyść. – To jedyna kobieta z jajami, jaką znam – mówiła po tym z zachwytem Margaret Aspinall, rzeczniczka ofiar, walcząca o ich dobre imię od 27 lat. Robione przez nią awantury na posiedzeniach rządu – m.in. w sprawie imigracji – przeszły do legendy. Przesadny rygoryzm w tej dziedzinie mieli jej za złe liberalny minister Vincent Cable i kanclerz skarbu Osborne. Z oboma toczyła o to regularne boje. I często wychodziła z konfrontacji obronną ręką. Zawsze świetnie przygotowana May potrafi traktować facetów z góry. To zwykle ich zaskakuje i zanim się pozbierają, jest już po sprawie. Podczas obrad sztabu kryzysowego przy premierze potrafiła krzyczeć na gorzej przygot