63 dni powstania warszawskiego

Stefan Bałuk (1914-2014) – cichociemny, oficer i fotoreporter wojenny. Ten legendarny fotograf miał wielki wpływ na nasze wyobrażenia o 63 dniach walki i zmagań miasta, zanim powstało Muzeum Powstania Warszawskiego. Jego zdjęciom, a także poszukiwaniom i katalogowaniu prac innych fotografów zawdzięczamy powstanie wielu albumów dokumentujących powstanie. Popatrzmy na kadry z archiwum fotograficznego Stefana Bałuka.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/PolitykaPowstańcy: Stefan Pakuła (po lewej) oraz Zbigniew Klotz ps. „Johny” na ul. Górskiego. Są uzbrojeni jak większość walczących: broń krótka albo granaty i butelki z benzyną.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePo akcji „Burza” na wschodzie rozdysponowano broń maszynową między oddziały. RKM obsługuje Marian Kuligowski ps. „Lisek” ze zgrupowania „Żyrafa” na Żoliborzu.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePodczas walk ulicznych braki w uzbrojeniu trzeba było nadrabiać rozwagą, walecznością albo sprytem.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePierwsze sukcesy. Wyzwoliciele obozu „Gęsiówki” Od lewej: NN, ppor. Stanisław Kozicki „Howerla”, kpr. pchor. Michał Światopełk-Mirski „Orlicz”. Ubrani w mundury zdobyte w pobliskich magazynach przy ul. Stawki.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweNieostry, ale ważny dokument z „Gęsiówki”. Żołnierze batalionu „Zośka” i uwolnieni Żydzi. Mieczysław Szymańczuk ps. „Symbor” (w środku, z karabinem), z lewej sierż. Jan Makowelski ps. „Pytek”.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePogrzeb ppor. Tadeusza Towarnickiego ps. „Naprawa”, dowódcy plutonu w batalionie „Pięść”, który poległ 1 sierpnia 1944 r.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweW wielu dzielnicach trwają szkolenia. W okolicy Królikarni na Mokotowie ćwiczą żołnierze dywizjonu „Jeleń”.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweHitlerowskie lotnictwo i artyleria terroryzowały mieszkańców. Niemiecki samolot po zrzuceniu bomb w okolicach placu Napoleona.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePożar kamienicy przy ul. Jasnej 7 (róg ul. Moniuszki 8). Ludność cywilna próbuje znaleźć schronienie.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePocisk potężnego nazistowskiego moździerza uderza w gmach „Prudentialu”. Na tym wieżowcu od początku powstania powiewa polska flaga. Fot. Sylwester Braun

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweOd początku sierpnia Niemcy podejmują systematyczne i bezwzględne uderzenie od zachodu. Po rzezi kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców na Woli atakują Starówkę.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweTunel pod ulicą Marszałkowską. Jedno z setek wykopanych i przekutych przejść komunikacyjnych zastępujących ruch uliczny.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePowstaniec wychodzący z włazu kanałowego. Podmiejskie kanały są drogą łączników, później także ewakuacji z dzielnicy.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweHarcerze idą dwójkami środkiem bezpiecznej ulicy. Choć to jeszcze dzieci, zaraz zaczną służbę.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum Cyfrowe„Zawiszak” prezentuje skrzynkę Harcerskiej Poczty Polowej. Okolice Poczty Głównej przy ul. Świętokrzyskiej.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweSierpień. Transport mięsa. Ul. Jasna.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweProwizoryczne paleniska na podwórkach i w bramach. W sierpniu są jeszcze zapasy wody i żywności.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweSanitariuszki transportują rannego. Szpitale są przenoszone do piwnic. Nie ma bezpiecznych miejsc, a czerwony krzyż na fladze nikogo nie chroni.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweKapłan udzielający komunii wiernym podczas mszy św. w kaplicy polowej przy ul. Moniuszki.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePierwsze zrzuty broni. Z prawej plut. pchor. Adam Podkóliński (ze zgrupowania „Harnaś”) z angielskim granatnikiem przeciwpancernym PIAT.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum Cyfrowe26. Pułk Piechoty AK. Oddziały po opuszczeniu kompleksów leśnych ulegały rozbiciu albo szły w rozproszeniu. Tylko pojedyncze osoby przedzierały się do lub z oblężonej stolicy.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweNieuzbrojeni ochotnicy pomagają przy decydującym szturmie na PAST-ę – niemiecki punkt oporu w Śródmieściu. Na dachu samochodu (w tle) widać zbiornik miotacza ognia użyty w akcji 20 sierpnia.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweZdobycie PAST-y to jeden z niewielu naszych sukcesów. Jeńcy niemieccy pilnowani przez powstańca w zdobycznym płaszczu i hełmie.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum Cyfrowe24 sierpnia. Zrujnowane Krakowskie Przedmieście. Widok z wnętrza kościoła św. Krzyża zajmowanego przez żołnierzy batalionu „Harnaś”.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweCmentarze na placach i podwórkach.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfroweSpotkanie przedstawicieli Polskiego Czerwonego Krzyża z delegacją niemiecką w okolicy Politechniki. Trwają rozmowy w sprawie opuszczenia Warszawy przez ludność cywilną. W środku delegacji PCK hrabina Maria Tarnowska.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/PolitykaAlianci wymuszają na Niemcach traktowanie powstańców nie jak przestępców, ale jak żołnierzy armii – mają trafić do obozów jenieckich. Uchodźcy z Warszawy na bocznicy kolejowej przy obozie przejściowym 121 w Pruszkowie.

Archiwum Fotograficzne Stefana Bałuka/Narodowe Archiwum CyfrowePor. Stefan Bałuk – fotografia portretowa z okresu powstania warszawskiego.