Marcin Rotkiewicz: – Chyba rozmawiamy w wyjątkowo złym momencie z punktu widzenia problematyki, którą pani się zajmuje – globalnej sprawiedliwości. Świat pogrąża się w kryzysie, a niektórzy twierdzą nawet, że dotychczasowy porządek wali się w gruzy.
Marta Soniewicka: – Rzeczywiście, sytuacja na świecie zrobiła się bardzo interesująca, a chińskie przekleństwo mówi: obyś żył w ciekawych czasach.
Jest naprawdę tak niedobrze?
To, co się dzieje, budzi we mnie zarówno nadzieję, jak i niepokój. Na pewno następuje zmiana układu sił na świecie. Jak ktoś to celnie napisał: byliśmy niedawno świadkami wiosny arabskiej, a teraz przeżywamy jesień świata zachodniego. Ale to właśnie kryzysy wielokrotnie zmuszały ludzi do działania.
I budowy sprawiedliwszego świata? Dotychczas zajmowali się tym filantropi albo rewolucjoniści. Co tu ma do rzeczy prawo czy też filozofia prawa?
Sprawiedliwość, w przeciwieństwie do dobroczynności, zakłada, że ktoś ma roszczenie do uzyskania pomocy. Na przykład – ludzie głodują w Afryce; jeżeli uznamy to za niesprawiedliwe, to osoby cierpiące głód mogą domagać się uzyskania pomocy i egzekwować prawo do niej. Pytanie tylko, od kogo? Kwestia ta nie odnosi się zresztą wyłącznie do sprawiedliwości globalnej: w amerykańskim systemie prawnym pomoc np. ofierze wypadku jest obowiązkiem tylko moralnym i nieudzielenie jej nie jest karane prawnie. Inaczej niż w większości krajów europejskich, m.in. w Polsce, gdzie istnieje prawny obowiązek udzielenia pomocy.
A jak, pani zdaniem, powinno to zostać rozwiązane na poziomie globalnym?
Uważam, że istnieje możliwość i konieczność powołania instytucji ponadnarodowych, nadzorujących redystrybucję dóbr w pewnym podstawowym zakresie.