Pomocnik Historyczny

Twarze reformatora

Portrety Marcina Lutra

Luter w otoczeniu rodziny na obrazie Gustava Spangenberga z 1866 r. Luter w otoczeniu rodziny na obrazie Gustava Spangenberga z 1866 r. AKG
Wizerunek Lutra w sztuce od XVI do XIX w.
Motyw przybijania tez do drzwi kościoła pojawił się dopiero w XIX w., tu na obrazie Ferdinanda Pauwelsa z 1872 r.AKG Motyw przybijania tez do drzwi kościoła pojawił się dopiero w XIX w., tu na obrazie Ferdinanda Pauwelsa z 1872 r.

Motyw przybijania tez. W zbiorowej wyobraźni utrwalił się wizerunek Lutra przybijającego młotkiem afisz z 95 tezami przeciw odpustom do drzwi kościoła zamkowego w Wittenberdze. Obraz ten, symbolizujący początek reformacji, jest jednak raczej romantyczną wizją bohatera, który nieomal dosłownie wykuwa nowy kształt świata, niż wiernym odwzorowaniem tego, co rzeczywiście wydarzyło się w wigilię uroczystości Wszystkich Świętych 1517 r.

Przekonanie, że Luter przybił tezy do drzwi kościoła, nie wykształciło się jednak bez powodu. Ogłaszanie rozmaitych opinii w przestrzeni publicznej było praktyką znaną od dawna. Stosowali ją także przedstawiciele różnych ruchów krytykujących Kościół w XIV i XV w. Angielscy lollardzi mieli w 1395 r. przytwierdzić swoje dwanaście konkluzji do drzwi Westminster Hall (według jednej relacji) lub (według innej) katedry św. Pawła w Londynie. Z kolei na ścianach Kaplicy Betlejemskiej w Pradze wypisane zostały cytaty z dzieła Husa „O sześciu błędach”. Co najważniejsze, wiadomo, że tezy Lutra istotnie były upubliczniane w formie plakatów. Potwierdzają to zarówno zachowane wielkoformatowe druki, jak i wzmianki w źródłach pisanych. Jeszcze za życia reformatora wspomniał o tym jego sekretarz Georg Rörer, który jednak nie mógł być świadkiem rzekomego wydarzenia. Na dobre opowieść ta zagościła w literaturze dopiero po śmierci Lutra (1546 r.), co jednak nie znaczy, że od razu weszła do powszechnej świadomości. Scena ta pojawiła się bardzo późno w ikonografii, która w XVI w. wykształciła natomiast znaczną liczbę typów przedstawień reformatora, głównie portretowych.

Najstarszy wizerunek. Najstarszym znanym wizerunkiem Lutra jest drzeworyt z 1519 r. na karcie tytułowej broszury zawierającej tekst jego wystąpienia w czasie tzw.

Pomocnik Historyczny „Marcin Luter i reformacja” (100123) z dnia 11.09.2017; Reformacja; s. 81
Oryginalny tytuł tekstu: "Twarze reformatora"
Reklama