Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich opublikowało listę „30 spraw oczekujących na rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny, które mają szczególne znaczenie dla obywateli”. Tutaj przeczytasz je wszystkie. My przybliżamy pięć spośród nich:
1. Rzecznik Praw Obywatelskich chce, aby Trybunał Konstytucyjny zbadał zapisy prawa bankowego, które pozwalają bankom na wykonywanie egzekucji na spadkobiercach osoby, która zaciągnęła kredyt lub dokonała innej czynności bankowej.
2. Kobiety, które poddały się procedurze pobrania komórki rozrodczej i zapłodnieniu jej nasieniem anonimowego dawcy, zgodnie z prawem nie mogą jej wykorzystać, o ile nie mają obecnie męża lub partnera, który zadeklaruje gotowość do bycia ojcem. Co więcej, jeżeli taka kobieta nie wykorzysta swoich zarodków przez 20 lat, to na podstawie zapisów o tzw. dawstwie jej zarodek będzie mógł być przekazany innej kobiecie bez zgody i wiedzy samej dawczyni. Zdaniem Rzecznika kobieta poddająca się procedurze pobrania zarodka (która jest regulowana na podstawie umowy z kliniką), miała prawo spodziewać się, że dalsze wykorzystanie go będzie zgodne z prawem. Właśnie dlatego obecna ustawa może naruszać zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych, które wynikają z Konstytucji RP.
3. Rzecznik chce też, aby TK przychylił się do uregulowania procedury egzekucji administracyjnej. Obecnie eksmitowane osoby są pozostawione samym sobie, w efekcie często stają się bezdomne. Dotyczy to przede wszystkim ludzi żyjących w mieszkaniach należących do służb mundurowych, jak np. policja czy straż pożarna. Zdaniem RPO takim osobom należy się chociaż minimalna pomoc, choćby przez wskazanie lokum tymczasowego.
4. Obecnie osoby z dysfunkcjami zdrowotnymi, posiadające pełną lub częściową zdolność do czynności prawnych, nie mogą zawierać małżeństw, co wynika z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zdaniem Rzecznika pozbawienie prawa do małżeństwa i założenia rodziny następuje na podstawie pobudek nieprzystających do naszej obecnej wiedzy medycznej. Rzecznik chce też, aby poprawiono zapis mówiący o unieważnieniu małżeństwa z powodu wystąpienia choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego u jednego z małżonków, w taki sposób, aby obie strony miały możliwość wystąpienia o rozwiązanie łączącego ich związku.
5. Zgodnie z obecną ustawą o ochronie zdrowia psychicznego osoba z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną, w zastępstwie której działa jej opiekun prawny, nie ma możliwości kwestionowania orzeczenia sądu wyrażającego zgodę na umieszczenie jej w domu pomocy społecznej. Co więcej, nie może ona wystąpić do sądu o zmianę takiego orzeczenia. Oznacza to, że bez względu na okoliczności pozostaje ona zależna od swojego opiekuna, nawet jeżeli znalazły się inne osoby, które mogą się nią zająć, lub jeżeli jej stan zdrowia się poprawił. Zdaniem Rzecznika jest to arbitralne pozbawienie wolności osobistej, które (szczególnie biorąc pod uwagę rygor panujący w domach opieki społecznej) nie zapewnia poszanowania przyrodzonej godności człowieka.
Rozstrzygnięcie sporu o Trybunał Konstytucyjny nie jest więc, jak widać, wyłącznie zagadnieniem ustrojowym. Ferowanie wyroków, jak tego chce PiS, 2/3 większości głosów potrwa odpowiednio dłużej. Komplikując życie wielu obywatelom.