Fundamenty dobrych relacji rodzinnych to z jednej strony wzajemne okazywanie uczuć, ciepła i czuła rozmowa oraz wspólna zabawa, z drugiej zaś – normy i granice, zwyczaje oraz odpowiedzialność za dziecko i jego prawidłowy rozwój.
Nagrody i pochwały powinny być podstawą wychowania.
Nie decydujmy o wszystkim za dziecko. Nauczmy je rozumieć zarówno siebie, jak i innych ludzi.
Zasady i reguły dostosujmy do wieku dziecka i modyfikujmy je wraz z jego rozwojem.
OKAZYWANIE UCZUĆ
Szczere okazywanie uczuć jest podstawą budowania dobrych relacji również z naszymi dziećmi. Uzewnętrzniajmy uczucia, nazywajmy je i pozwólmy dziecku, jak i sobie, wyrażać wszystkie emocje i nastroje. Zarówno te dobre, jak i te złe.
Nie tylko my mamy prawo okazywać miłość, radość czy niezadowolenie i złość. To samo odnosi się do naszych dzieci. Pamiętajmy, że zarówno my, jak i nasza latorośl, możemy mieć gorszy dzień. Weźmy też pod uwagę, że do pewnego wieku dziecko nie wie, jakie uczucia nim targają. Nie rozpoznaje ich i nie umie nazwać.
Nauczmy dzieci wyrażać uczucia i myśli. Im wcześniej się tego nauczą, tym łatwiej zrozumieją, co się wokół nich dzieje, i zaczną samodzielnie rozwiązywać swoje problemy.
ZWYCZAJE
Wprowadzenie w naszym domu określonego rytmu dnia pozwala uniknąć bałaganu, a co ważniejsze, daje dziecku poczucie bezpieczeństwa oraz stabilizację i pewność, że otaczający je świat jest przewidywalny. Spróbujmy więc, uwzględniając nasze przyzwyczajenia i upodobania, zbudować plan dnia. Wyznaczmy czas na spacery, posiłki, zabawę, kąpiel i spanie. Niech staną się one fundamentami życia rodzinnego.
Oczywiście wraz z rozwojem naszego dziecka taki plan powinien podlegać modyfikacjom.
Postarajmy się, by w planie dnia nie zabrakło miejsca na obowiązki dziecka. Zacznijmy od najprostszych zadań, najlepiej takich, które możemy wykonywać wspólnie. Jak najdokładniej wytłumaczmy i pokażmy dziecku, co i jak ma zrobić. Stanowić to będzie dla niego wzorzec na przyszłość.
POCHWAŁA I NAGRODA
Nagroda jest optymalną i najbardziej skuteczną metodą wychowawczą. Najlepszymi nagrodami są: pochwała, uwaga i czas rodziców. Słodycze i drogie zabawki stanowią jedynie dodatki i nie są niezbędne.
Chwalmy i nagradzajmy nasze dzieci za to, jakie są. Skupiajmy się na ich zaletach, a nie szukajmy wad.
Zwróćmy uwagę, by nagradzanie nie zamieniło się w przekupstwo, ponieważ zawiera ono w sobie obietnicę nagrody materialnej. Przekupstwo nie uczy pozytywnych zachowań. Zaskakujmy dziecko nagrodami.
NORMY I GRANICE
Nasze życie społeczne oparte jest na przestrzeganiu norm. Jako dorośli znamy te normy, a rolą rodziców jest przekazanie tej wiedzy dzieciom. To my uczymy, co jest dobre, a co złe. Ustanówmy więc zasady i powiedzmy precyzyjnie, czego oczekujemy.
Dzieci powinny znać granice swojego zachowania. Muszą wiedzieć i rozumieć, jakie zachowania są przez nas akceptowane, a jakie nie. Wszelkie zasady powinniśmy dostosowywać do wieku dziecka. Ważne jest jednak, byśmy sami przestrzegali ustanowionych reguł i zasad savoir vivre’u.
Nauczmy nasze dziecko, że dom jest miejscem, gdzie zawsze można wszystko powiedzieć i o wszystkim porozmawiać. Utwierdzajmy dziecko w przekonaniu, że jego problemy są dla nas ważne i zawsze może liczyć na nasze wsparcie. Budujmy wzajemne zaufanie.
ROZMOWA
Pamiętajmy, że bardzo ważna jest rozmowa z dziećmi. Tej sztuki trzeba się nauczyć. Trzeba też nauczyć jej dzieci.
Zwracajmy się do dzieci w sposób przyciągający ich uwagę. Jeżeli chcemy powiedzieć coś ważnego, usiądźmy lub przykucnijmy obok dziecka, aby nasze oczy znalazły się na jednym poziomie.
W rozmowach z dziećmi ważne i użyteczne są trzy rodzaje intonacji: ton autorytetu (zakazy), ton aprobaty (pochwały), ton rozsądku (argumenty). Jedną z najważniejszych zasad rozmowy z dzieckiem jest umiejętne używanie intonacji. Nie krzyczmy na dziecko, a jedynie stosujmy ton autorytetu w chwilach, gdy źle się zachowuje. Ton, jakim mówimy, jest równie ważny jak przekazywana treść.
Pamiętajmy, że dziecko szybciej zrozumie polecenie, jeśli będziemy do niego mówić krótkimi zdaniami. Starajmy się nie nadużywać zakazów. Lepiej jest zaproponować dziecku nowe rozwiązanie, niż zabraniać.
Nie oceniajmy dziecka, a jedynie jego postępowanie. Nie przypisujmy mu złych intencji. Nigdy nie rańmy dziecka słowami, nie obrażajmy go i nie porównujmy z innymi.
ARGUMENTY I NEGOCJACJE
Małe dziecko nie wie, jak ma się zachowywać, dopóki mu tego nie wyjaśnimy. Powiedzmy mu to i pokażmy, tak by przekazywana informacja do niego dotarła.
Nie próbujmy zbyt zawiłych przemów – po prostu powiedzmy to, co najważniejsze. Jeśli dziecko coś robi źle, wytłumaczmy mu, że tego zabraniamy, i wyjaśnijmy dlaczego.
Gdy karzemy dziecko, jasno określmy za co. Zróbmy to w sposób dostosowany do jego wieku. Upewnijmy się, czy zrozumiało, dlaczego zostało ukarane.
KONSEKWENCJA
Jeżeli już ustanowiliśmy zasady funkcjonowania naszego domu i normy w nim obowiązujące, nie zmieniajmy ich w zależności od sytuacji. Nie stosujmy wyjątków w imię „świętego spokoju”.
Jeśli musimy odejść od reguły, niech stanie się to naprawdę z ważnych powodów. Nie dopuśćmy do tego, aby opinie wyrażane przez innych zmieniały obowiązujące zasady.
Upewnijmy się, że wszyscy, w tym także inni opiekunowie i partner, również stosują się do zasad, rozumiejąc powody ich stosowania. Zasada jest zasadą.
OSTRZEŻENIA
Nikt nie lubi być zaskakiwany. Zawsze powinniśmy wcześniej zapowiedzieć dziecku, co za chwilę nastąpi. Uprzedźmy je, że niedługo nadejdzie czas kąpieli lub że zamierzamy podać obiad. Powinniśmy dać dziecku kilka minut na zakończenie jednego zajęcia przed rozpoczęciem innego. Dziecko również powinno mieć czas na wykonanie polecenia.
Inny rodzaj ostrzeżenia to ostrzeżenie w sytuacji, gdy dziecko nabroiło czy źle się zachowało. Zawsze najpierw musi usłyszeć od nas, że jego postępowanie łamie zasady.
Ostrzeżenie daje dziecku szansę na poprawę i możliwość uniknięcia kary. Jeśli jednak nieakceptowane zachowanie się powtarza, kara jest konieczna. Również w tym niezbędna jest konsekwencja.
KARY I DYSCYPLINA
Dyscyplina pozwala utrzymać dziecko w ryzach. Aby je zdyscyplinować, wystarczy czasem tylko użyć stanowczego tonu lub zastosować ostrzeżenie. Jeżeli to nie skutkuje, są inne metody, których możemy używać. Wyraźmy naszą dezaprobatę słownie lub zastosujmy wyciszenie.
Karą może być odebranie na jakiś czas ulubionej zabawki. W przypadku starszych dzieci skutkuje czasowe odebranie przywilejów.
Główne zasady dyscyplinowania dzieci to szybkość reakcji i konsekwencja. Żadna z metod dyscyplinujących dziecko nie może zawierać elementu kary fizycznej.
OPANOWANIE
Zawsze starajmy się zachować spokój. Nie reagujmy na ataki histerii okazywaniem złości i nie odpowiadajmy krzykiem na krzyk. To my jesteśmy dorośli – nie pozwólmy się dziecku zastraszyć i ponieść emocjom. Ono próbuje wymuszać na nas krzykiem swoją wolę. Nie ustępujmy.
Dobrze jest wspólnie z partnerem ustalić, jakie metody wychowawcze będziemy stosować w wychowaniu dziecka. Jeśli nie możemy dojść do kompromisu, powinniśmy odwołać się do autorytetu osoby trzeciej. Nigdy nie kłóćmy się przy dziecku
SAMODZIELNOŚĆ I PODEJMOWANIE DECYZJI
Przychodzi taki czas w rozwoju dziecka, gdy postanawia ono robić wszystko samo. To ważny element dojrzewania. Pozwólmy mu na to, pamiętając, by dostosować czynności wykonywane samodzielnie do jego wieku i możliwości.
Nie decydujmy we wszystkim za dziecko. Nauczmy je dokonywać własnych drobnych wyborów i podejmować decyzje. Wykorzystujmy jego inicjatywę.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DZIECKO
Pierwsze kilka lat życia to bardzo ważny okres dla każdego człowieka. Rolą rodziców jest zapewnienie dziecku szczęśliwego dzieciństwa. Uda się to wtedy, kiedy będziemy podążać za potrzebami dziecka. Szanujmy jego osobowość i potrzeby. Pozwólmy mu dokonywać wyborów.
Kształtujmy jego wysoką samoocenę i pozwalajmy zdobywać konieczne w życiu umiejętności. Upewnijmy się jednak, że nie mierzymy zbyt wysoko. Uważajmy, by nasze wygórowane ambicje nie przeszkodziły dziecku w prawidłowym rozwoju. Nie zmuszajmy go, by realizowało nasze niespełnione marzenia. Nie skazujmy tym samym naszych dzieci na porażki.
Wspólnie z dzieckiem szukajmy jego własnej drogi.
ZABAWA I RELAKS
Czas spędzany wspólnie jest ważny dla każdego członka rodziny. Starajmy się, aby był to czas istotnych rozmów, odpoczynku i świetnej zabawy. Pozwólmy dzieciom zrelaksować się w porze zasypiania, przy bajkach i pieszczotach.
Upewnijmy się, że w ciągu dnia każdy z domowników ma chwilę czasu wyłącznie dla siebie. Dbajmy o to, by w planie dnia znalazł się również wspólny czas.
Organizujmy naszym dzieciom zabawę, ucząc jednocześnie, jak wspaniale mogą bawić się z rodzeństwem lub same. Zapewnijmy dziecku własne miejsce do zabawy, jego własne królestwo, za które będzie czuło się odpowiedzialne. Dawajmy dzieciom mądre zabawki i czytajmy wartościowe książki.