Dzień był ciepły i słoneczny – wymarzony na narodowy patetyczny spektakl. Polskę witano entuzjastycznie. Koło dawnej budki granicznej stała brama powitalna spięta żelaznym łańcuchem, z ogniwami pomalowanymi na czarno i biało, a więc w pruskich kolorach. Powstaniec-inwalida wielkim młotem rozbił łańcuch i zawołał: „Pękajcie okowy niewoli. Górny Śląsk jest wolny – armio wkraczaj nań i połącz z Polską!”. Wcześniej – dodajmy – ogniwa zostały rozcięte i dyskretnie złączone sznurkiem. Na drodze z Szopienic do niedalekich Katowic ustawiono 30 bram powitalnych – jedna w całości zbudowana była z węgla. „Polsko, kajamy się przed twoim majestatem, oddając ci ciało i duszę. Bierzesz w tej chwili we władanie niezmierne bogactwa ziemi naszej, ale weź też skarby moralne, które naród śląski zrodził podczas walki o wyzwolenie” – powiedział Wojciech Korfanty, dyktator III powstania. W następnych dniach wojsko wkraczało do kolejnych górnośląskich miast. W Piekarach Śląskich żołnierzy witał niewidomy Wawrzyniec Hajda, zwany śląskim Wernyhorą. Gen. Szeptycki tak mu podziękował: „Nie będziesz pan wprawdzie widział Wojska Polskiego, lecz usłyszysz pan za chwilę tętent ułanów polskich, którzy tędy będą przejeżdżać. Niech choćby to jest nagrodą za pańską tęsknotę do Polski”. Ten patriotyczny spektakl trwał do 16 lipca – zakończył się podpisaniem „Aktu Zjednoczenia Górnego Śląska z Rzeczpospolitą Polską”. Zaraz po tym Rzeczpospolita zaczęła przekształcać Śląsk w autonomiczne województwo.
Gra o Śląsk
Polska gra o Śląsk rozpoczęła się jeszcze przed uzyskaniem niepodległości. W pamiętnej 14-punktowej deklaracji prezydenta USA Woodrowa Wilsona ze stycznia 1918 r., która stała się następnie podstawą negocjacji pokojowych z pokonanymi w I wojnie światowej państwami – w punkcie 13 stwierdzono: „Powinno być ustanowione niepodległe państwo polskie, które winno obejmować terytoria zamieszkane przez bezspornie polską ludność”.