Dla naszego miasta to katastrofa społeczna – twierdzi Alicja Sarzyńska, prezes Polskiego Zrzeszenia Lokatorów z siedzibą w Krakowie. – Lokatorami prywatnych kamienic są głównie emeryci i renciści. Dotyczy to zwłaszcza centrum miasta, gdzie samotni starzy ludzie od wielu lat żyją w wielkich i bardzo zaniedbanych mieszkaniach. Z prośbą o pomoc zwróciło się już do nas kilkaset osób: nie są w stanie udźwignąć nowych opłat za mieszkanie.
Według Sarzyńskiej 90 proc. właścicieli kamienic w Krakowie podniosło czynsze do maksymalnej wysokości. Podobnie jest w Poznaniu: Bogdan Wódkiewicz, prezes miejscowego Stowarzyszenia Ochrony Lokatorów, ocenia, że najwyżej 10 proc. właścicieli żąda stawek niższych niż maksymalne.
Lokatorzy około 600 tys. mieszkań w prywatnych kamienicach, wprowadzeni tam w czasach kwaterunku, do 10 lipca ubiegłego roku płacili czynsze regulowane. Tak samo było w 1,3 mln mieszkań komunalnych i ponad pół miliona mieszkań zakładowych. Po tej dacie czynsze regulowane zostały zastąpione limitowanymi (weszła w życie ustawa o ochronie praw lokatorów). Dla właścicieli domów była to zamiana siekierki na kijek: czynsze zostały niemal zamrożone. Przy dwuprocentowej ostatnio inflacji mogły wzrosnąć w ciągu roku najwyżej o 3 proc., czyli średnio o 6 gr od metra kw.
Ograniczenia te zaskarżył do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich. Wyrok można było przewidzieć. Trybunał już raz uznał utrzymywanie gminnych stawek czynszów w prywatnych budynkach za niezgodne z konstytucją, „nadmiernie ingerujące w prawo własności” (wyrok z 12 stycznia 2000 r.). Kilka miesięcy temu z inicjatywy TK próbowano wynegocjować kompromisowe rozwiązanie.